Ο εορτασμός της απελευθέρωσης της Φλώρινας στις 8 Νοεμβρίου 1942
8 Νοεμβρίου 1942: Τριακοστή επέτειος της απελευθερώσεως της Φλωρίνης από τον τουρκικό ζυγό. Η πόλις μας, όπως και όλη η Ελλάδα, στέναζε κάτω από την Γερμανική κατοχή. Εποχή, κατά την οποία οργίαζε και η βουλγαρική προπαγάνδα και η προσπάθεια των βουλγάρων, που ήσαν σύμμαχοι των Γερμανών, να καταλάβουν και τον Νομό Φλωρίνης, όπως είχαν καταφέρει να καταλάβουν το γειτονικό Μοναστήρι.
Ο τότε οξυδερκής και γερμανομαθής Νομάρχης Φλωρίνης και σωτήρας πολλών Φλωρινιωτών από τα γερμανικά αποσπάσματα, αείμνηστος Κων/νος Μπόνης, σε συνεργασία με τον τότε γενναίο Δήμαρχο Φλωρίνης, αείμνηστο, επίσης, Νικόλαο Χάσο και την διοίκηση του Φ.Σ.Φ. “Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ”, αποφάσισαν και οργάνωσαν στις 8 Νοεμβρίου 1942, εορτασμό για την 30ή επέτειο της απελευθερώσεως της Φλωρίνης.
Μάλιστα ο Μπόνης ενημέρωσε σχετικά και τον Γερμανό Φρούραρχο, στον οποίον έθεσε υπ’ όψει και το πρόγραμμα του εορτασμού, το οποίο αυτός ενέκρινε και τον κάλεσε να παραστεί και ο ίδιος, πράγμα που ο Φρούραρχος απεδέχθη να παραστεί στην τελετή καταθέσεως στεφάνων στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου. Ξημέρωσε η 8 Νοεμβρίου 1942, με ένα λαμπρό ήλιο να ζεσταίνει την πόλη. Ο εορτασμός άρχισε με δοξολογία στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Παντελεήμονος. Τον πανηγυρικό της ημέρας εξεφώνησε στην εκκλησία, την οποία είχε κατακλύσει πολύς κόσμος, ο αείμνηστος πολιτικός, συγγραφέας και Μακεδονομάχος Γεώργιος Μόδης.
Μετά την δοξολογία, οι εκατοντάδες Φλωρινιώτες ξεχύθηκαν στους δρόμους, οδεύοντες προς τους Στρατώνες (όπου είναι και σήμερα) για να συμμετάσχει στην τελετή καταθέσεως στεφάνων στο εκεί μοναδικό μνημείο των πεσόντων σε εθνικούς αγώνες. Στο πρόγραμμα σκοπίμως δεν προβλέπονταν παρέλαση της μαθητιώσης νεολαίας, για να μην προκληθεί το Γερμανικό Φρουραρχείο, σκηνοθετήθηκε, όμως, έτσι, ώστε ο Νομάρχης, ο Δήμαρχος και τα μέλη των οργανώσεων με τις ελληνικές σημαίες να σταθούν, δήθεν τυχαίως, στο νότιο πεζοδρόμιο της πλατείας (όπου σήμερα οι εγκαταστάσεις των καφετεριών) έναντι των τότε ξενοδοχείων Εθνικό και Βαλκάνια, στους εξώστες των οποίων ίσταντο ο Φρούραρχος και οι αξιωματικοί του, αλλά και ο βούλγαρος σύνδεσμος περιβόητος Κάλτσεφ και παρακολούθησαν, έκθαμβοι, την παρέλαση των μαθητών και μαθητριών γυμνασίων Αρρένων και Θηλέων και δημοτικών σχολείων με υψωμένες τις ελληνικές σημαίες, αποδίδοντες και ανάλογες τιμές προς τον Νομάρχη και τον Δήμαρχο και τους άλλους επισήμους.
Το γεγονός αυτό ήταν μια βροντερή απάντηση στον Κάλτσεφ, που ισχυρίζονταν, ψευδώς, τότε ότι ο λαός της Φλωρίνης είναι βουλγαρικός, αλλά και στους Γερμανούς για την ελληνικότητα του τόπου. Όλοι οι παρελάσαντες και οι Φλωρινιώτες μετέβησαν στους Στρατώνες, όπου, στο Ηρώον των πεσόντων, ανέπεμψε επιμνημόσυνη δέηση ο τότε Μητροπολίτης μας μακαριστός Βασίλειος, εκ Λεχόβου ορμώμενος, και ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων, ενώ επαιάνισε πένθιμα η μπάντα του Δήμου Φλωρίνης και η χορωδία του Φ.Σ.Φ. “Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ” έψαλλε κατανυκτικά το “ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ”.
Οι εκδηλώσεις, όμως, δεν σταμάτησαν εδώ. Συνεχίστηκαν με μια προγραμματισμένη και κατ’ αίτηση του Φρουράρχου, συγκέντρωση αντιπροσωπειών αγροτών στον κινηματογράφο “ΠΑΝΘΕΟΝ”, στην οποία προσήλθε και ο Φρούραρχος, οποίος, μάλιστα, προσέφερε, συμβολικά, χρηματικό ποσό για τις ανάγκες του Εθνικού Οικοτροφείου Φλωρίνης. Προς τους αγρότες μίλησε ο νομάρχης Κ. Μπόνης και ο τότε διευθυντής της Ενώσεως Γεωργικών Συνεταιρισμών Φλωρίνης Μενέλαος Χάσος. Το απόγευμα στις 4 μ.μ., στο γήπεδο χορευτικά συγκροτήματα χόρεψαν τοπικούς και εθνικούς χορούς, δίδοντας χαρμόσυνο χρώμα στον εορτασμό, άλλο ένα ηχηρό δείγμα της ακμαιότητας του εθνικού φρονήματος του λαού της Φλωρίνης.
Το όλο ωραίο, εντυπωσιακό αλλά και εθνικά προσανατολισμένο πρόγραμμα, έκλεισε αργότερα, στην αίθουσα του κινηματογράφου η χορωδία του Φ.Σ.Φ. “Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ”, με συναυλία στην οποία παρέστη και ο Φρούραρχος και μέγας αριθμός Φλωρινιωτών.
Έτσι γιορτάσθηκε η 30ή επέτειος της απελευθερώσεως της Φλωρίνης από τον τουρκικό ζυγό, στις 8 Νοεμβρίου 1942, σε εποχή “που όλα τάσκιαζε η φοβέρα και η σκλαβιά”, με την μαζική δε συμμετοχή του λαού, αποδείχθηκε περίτρανα η αγάπη των Φλωρινιωτών προς στην Ελλάδα, πράγμα που προβλημάτισε τον Φρούραρχο και καταθορύβησε τον βούλγαρο Κάλτσεφ. Όμως, εκείνος ο εορτασμός, μεγάλωσε το μίσος της βουλγαρικής προπαγάνδας και ζήτησε και έπεισε τους Γερμανούς να συλλάβουν μερικούς έγκριτους Φλωρινιώτες, με την αστήρικτη αιτιολογία ότι διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις. Συνέλαβαν, λοιπόν, τον τότε γυμνασιάρχη Τιμολέοντα Λιάκο, τον διευθυντή του Οικοτροφείου Κων/νο Ιακώβου, τον ιατρό Μιχαήλ Χατζητάση, τον βιβλιοπώλη Νικόλαο Βαγουρδή, τον Μακεδονομάχο Στέφανον Γρηγορίου και τον δικηγόρο Μενέλαον Παυλίδη. Με την δεξιοτεχνία του ο Νομάρχης Μπόνης κατάφερε να τους απελευθερώσει.
Όλα τα στοιχεία για τον εορτασμό της απελευθερώσεως της Φλωρίνης, τα αντλήσαμε από το κείμενο του δυναμικού εκείνου Νομάρχου, του Κων/νου Μπόνη, που περιέχεται στις σελίδες 46 έως 53 του βιβλίου του “Η ΦΛΩΡΙΝΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ 1941-1944”.
Η φωτογραφία μας είναι στιγμιότυπο από την κατάθεση στεφάνων στο Ηρώον των Στρατώνων στις 8 Νοεμβρίου 1942, από τα γυμνάσια Αρρένων και Θηλέων και τα δημοτικά σχολεία της πόλεώς μας. Δυστυχώς, δεν μπορέσαμε να μάθουμε ποιος καθηγητής ή μαθητής είναι ο καταθέτων στεφάνι.
Δεξιά με τ’ άσπρα είναι η Αντιγόνη Τσάμη, κρατώντας στεφάνι προς κατάθεση, η οποία μας παρεχώρησε ευγενώς την φωτογραφία και την ευχαριστούμε.
Αριστερά διακρίνονται η Μαίρη Τζώρτζη, κόρη του άλλοτε βουλευτή και γερουσιαστή του νομού μας Γεωργίου Τζώρτζη, κρητικού την καταγωγή και ο Πλάτων Παπαδάκης, άλλοτε διευθυντής του ΙΚΑ Αμυνταίου, αλλά και συγγραφέας και ποιητής.
