Η κεντρική πλατεία της Φλώρινας το 1955
Γράφει ο Θανάσης Βογιατζής |
Η τρίτη και τελευταία άποψη της κεντρικής μας πλατείας με τα δύο πάρκα της, όπως αυτή ήταν πριν από 65 περίπου χρόνια, από μια όμορφη μεταπολεμική φωτογραφία του παλιού Φλωρινιώτη φωτογράφου Γεωργίου Μανιώτη (1908-1975).
Το πάρκο που βλέπουμε μπροστά μας, είναι το πρώτο πάρκο της κεντρικής πλατείας και όπως έχουμε γράψει και σε προηγούμενα κείμενά μας, κατασκευάσθηκε το έτος 1930 από τον τότε Δήμαρχο Φλωρίνης Στέργιο (Τέγο) Σαπουντζή (1877-1960), ο οποίος ήταν και ο πρώτος Δήμαρχος της πόλης μας αμέσως μετά την απελευθέρωσή της από τους Τούρκους το 1912.
Το δεύτερο πάρκο κατασκευάσθηκε μετά τον πόλεμο, το 1950-51, από τον τότε Εισαγγελέα Πρωτοδικών της Φλώρινας Χρήστο Καρούκη, που εκτελούσε συγχρόνως και χρέη Δημάρχου.
Και τα δύο αυτά όμορφα πάρκα διατηρήθηκαν στην μορφή αυτή μέχρι το 1964, όπως τα θυμόμαστε και εμείς από την δεκαετία του 1950 όπου παιδιά τότε παίζαμε σε αυτά. Το 1964 ο Δήμαρχος Αναστάσιος Σούλας (1923-2003), αναμορφώνοντας την κεντρική πλατεία κατασκεύασε νέα πάρκα.
Στο μέσον της φωτογραφίας το γνωστό περίπτερο Νάτση, που από την δεκαετία του 1920 και μέχρι πριν από λίγα χρόνια, ήταν το σήμα κατατεθέν της πλατείας.
Πίσω από το δεύτερο πάρκο, διακρίνεται το κτίριο όπου από το 1928 μέχρι τις αρχές περίπου της δεκαετίας του 1970 λειτούργησε ο φούρνος της οικογένειας Τόρκου. Στον εξωτερικό τοίχο που βλέπουμε του κτιρίου Τόρκου, κατά την δεκαετία του 1960 αναρτούσαν μία ή δύο φορές την εβδομάδα όμορφες καλλιτεχνικές διαφημιστικές πινακίδες, με τον τίτλο των ταινιών που προβάλλονταν στις κινηματογραφικές αίθουσες της πόλης μας, αλλά και άλλες διαφημιστικές πινακίδες. Δεξιότερα ο χώρος όπου στις αρχές τις δεκαετίας του 1960 ανεγέρθηκε η Στρατιωτική Λέσχη.
Αριστερά της φωτογραφίας, το περίπτερο του ανάπηρου πολέμου Στέργιου Άσπρου, με την πινακίδα που διαφημίζει τα γνωστά ξυραφάκια της εποχής «ASTOR».
Πίσω από το περίπτερο το θαυμάσιο νεοκλασικό κτίριο όπου στο ισόγειό του, από το 1924 και μέχρι την κατεδάφισή του το 1972, λειτούργησε το περίφημο καφενείο «Εθνικό» και στον όροφό του το ομώνυμο ξενοδοχείο. Περισσότερα για το «Εθνικό» έχουμε γράψει σε προηγούμενο κείμενό μας. Στο ισόγειο του ίδιου κτιρίου βλέπουμε το καφενείο του Μπάμπη Γιαννόπουλου και το εστιατόριο του Χαράλαμπου Τσαούση.
Δεξιότερα, το κτίριο των αδελφών Τέγου (1928), που στον όροφό του από το 1931 και μέχρι το 1955 περίπου, λειτούργησε το ξενοδοχείο «Βαλκάνια» και στο ισόγειό του από το 1941 η γνωστή ταβέρνα του Θωμά Κυριαζή και αργότερα μέχρι την κατεδάφισή της το 1989, του γιού του, καλού μου φίλου μακαρίτη τώρα Γιάννη Κυριαζή, με τα νοστιμότατα παραδοσιακά κεμπάπια (σουτζουκάκια).
Δίπλα, στο ισόγειο του ίδιου κτιρίου, στεγάσθηκε μεταπολεμικά και μέχρι το τέλος περίπου της δεκαετίας του 1960, το γνωστό εστιατόριο «Αβέρωφ» του παλιού καλού μου γείτονα Δημητρίου Τόμτση.
Ακολουθεί το πολύ όμορφο διώροφο νεοκλασικό κτίριο Ρασάϊκου (1930-32), που στο ισόγειό του στεγάσθηκε προπολεμικά το περίφημο ζαχαροπλαστείο του Δημητρίου Γιάτα («Σπουδαίου») και μεταπολεμικά το επίσης περίφημο καφενείο «Το Αμερικάνικον», του μακαρίτη εδώ και πολλά χρόνια Τραϊανού Ρασάϊκου, που ήταν το στέκι των νέων της εποχής, όπου και εμείς συχνάζαμε την δεκαετία του 1960. Το κτίριο κατεδαφίσθηκε στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1970.
Δεξιά από το κτίριο Ρασάϊκου διακρίνεται η οικία της οικογένειας Τόλη και δίπλα της οικογένειας Λάζαρου Γούναρη, νεοκλασικά και αυτά κτίρια των δεκαετιών 1920-1930, όπως και άλλα κτίρια που δεν υπάρχουν σήμερα. Στα ισόγεια των κτιρίων αυτών από αριστερά προς τα δεξιά, στεγάσθηκαν κατά διαστήματα τις δεκαετίες του 1950 και 1960, από ό,τι θυμάμαι, τα εξής καταστήματα:
Το εστιατόριο του Παντελή Κυριαζή, η ταβέρνα του Δημητρίου (Τζίμη) Γάστη, το φωτογραφείο του καλού μου γείτονα και φίλου κ. Χρήστου Καλλικράγα, το όμορφο σύγχρονο τότε ζαχαροπλαστείο «Βιολέττα» των αδελφών Παπαδόπουλου, το γραφείο του εκτελωνιστή Μιχαήλ Φίσκα, το φωτογραφείο του Σταύρου Δογούλη, τα γλυκά κουταλιού Ζέρβα, το κουρείο των Πέτρου και Κώστα Μαυρουδή, το ουζερί του Μιχάλη Καλλίνη και ίσως μερικά ακόμη που τώρα μου διαφεύγουν.
Στο βάθος η τριώροφη οικοδομή Χρήστου Γούναρη που μόλις είχε ανεγερθεί και στον 3ο όροφό της από το 1956 και για αρκετά χρόνια στέγασε τον Στρατιωτικό Ραδιοφωνικό Σταθμό της πόλης μας, που τότε είχε πρωτολειτουργήσει. Θυμάμαι ότι την εποχή εκείνη, το 1957-58, η αείμνηστη δασκάλα μας στο Β’ Δημοτικό Σχολείο Αθηνά Νομικού, μητέρα του συμμαθητού μας και αγαπητού μου φίλου κ. Κώστα Νομικού, είχε πάει την τάξη μας στον Ραδιοφωνικό Σταθμό, όπου είπαμε αρκετά ποιήματα και τραγουδάκια τα οποία μεταδόθηκαν από το ραδιόφωνο.
Στο ισόγειο του κτιρίου από την ίδια εποχή και για πολλές δεκαετίες λειτούργησε το περίφημο ζαχαροπλαστείο «Ολύμπιον», των καλών μου φίλων που έχουν φύγει από την ζωή, αδελφών Θωμά και Στέργιου Τερπίνα, όπου επίσης συχνάζαμε όπως και η τότε νεολαία της πόλης μας.
Στο ισόγειο του διπλανού διώροφου κτιρίου που μόλις διακρίνεται, στεγάζονταν την εποχή εκείνη το Ταχυδρομείο της Φλώρινας.
Τελειώνοντας θα πρέπει να γράψουμε, ότι χαρακτηριστικό της φωτογραφίας είναι το ότι δεν διακρίνουμε ούτε ένα αυτοκίνητο παρά μόνο δίκυκλα, επειδή αμέσως μετά τον πόλεμο ήσαν ελάχιστα. Εικόνα μιας άλλης εποχής, μιας Φλώρινας που έφυγε οριστικά και θα θυμόμαστε πάντα με νοσταλγία.-
Θανάσης Βογιατζής
Φλώρινα 20-4-2018
