Νισίμ Μπατής και Ααρών Λεβή – Οι δυο εβραίοι απαγχονισθέντες της Κλαδοράχης
Με αφορμή την επέτειο απαγχονισμού των 15 πατριωτών στην Κλαδοράχη στις 9 Αυγούστου 1943 ανοίγουμε το “Παράθυρο στο Παρελθόν” σε μια, άγνωστη στους περισσότερους, πτυχή εκείνου του γεγονότος. Πρόκειται για τις τελευταίες ημέρες της ζωής των δύο θυσιασθέντων Ελλήνων, μελών της εβραϊκής κοινότητας, του Νισίμ Μπατή και του Ααρών Λεβή οι οποίοι συμπλήρωσαν τον αριθμό των 15 απαγχονισθέντων. Ο πρώτος ήταν μέλος της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων ενώ ο δεύτερος της εβραϊκής κοινότητας των Τρικάλων. Την διήγηση για αυτές τις τελευταίες μέρες την κάνει η εγγονή του Νισήμ Μπατή, ‘Aρτεμις Μπατή – Μιρόν η οποία στις 9 Αυγούστου 1943 θα χάσει τελικά και τον παππού της Νισίμ αλλά και τον πατέρα της Ιωσήφ Πέπο Μπατή.
Την βρήκαμε δημοσιευμένη στο www.yadvashem. org (Yad Vashem – Παγκόσμιο Κέντρο για την έρευνα του Ολοκαυτώματος) στην ενότητα που αναφέρεται στην 2000 ετών Ιστορία της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων στην οποία παρουσιάζεται συνέντευξη της Άρτεμις Μπατή – Μιρόν.
Η Άρτεμις Μπατή – Μιρόν διηγείται: “Ένα βράδυ, τον Ιούλιο του 1943, οι Γερμανοί πήραν τον Ιωσήφ Πέπο από το σπίτι του στα Ιωάννινα, στην Ελλάδα με το πρόσχημα ότι αυτός είχε βοηθήσει τους αντάρτες για αντίσταση εναντίον των Ναζί. Μαζί με τον Ιωσήφ Πέπο συλλαμβάνονται και ο φιλοξενούμενος της οικογένειας Ααρών Λεβί, κάτοικος Τρικάλων, και ο πεθερός του Ιωσήφ, Νισίμ. Και οι τρεις κρατούνται αρχικά στα Ιωάννινα, και αργότερα στέλνονται ως πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές “Παύλου Μελά” στη Θεσσαλονίκη. Στις αρχές Αυγούστου 1943, η ελληνική αντίσταση κοντά στην Φλώρινα δολοφόνησε έναν αξιωματικό των Ες Ες. Ως εκδίκηση για το θάνατό του, δεκαπέντε κρατούμενοι μεταφέρθηκαν από τη φυλακή της Θεσσαλονίκης και εκτελέστηκαν. (σ.σ. προφανώς και δεν έγινε ακριβώς έτσι αφού γνωρίζουμε ότι Φλωρινώτες θυσιασθέντες οδηγήθηκαν στην αγχόνη από τα σπίτια τους). Μεταξύ αυτών ήταν ο Ιωσήφ Πέπο, ο Νισίμ, και ο Ααρών Λεβή. Πριν από την εκτέλεση ο Ιωσήφ Πέπο αναγνώρισε έναν οδηγό ταξί, ο οποίος ήταν γνωστός από τα Ιωάννινα, και προσπάθησε να στείλει ένα μήνυμα με αυτόν στην οικογένειά του. Οι Γερμανοί πυροβόλησαν τον Πέπο αμέσως, και το σώμα του πετάχτηκε σε μια άβυσσο και ποτέ δεν βρέθηκε. Οι άλλοι κρατούμενοι, μεταξύ των οποίων και ο Νισίμ Μπάτης, οδηγήθηκαν στον τόπο όπου το σώμα του Γερμανού αξιωματικού είχε βρεθεί και απαγχονίστηκαν εκεί.
Ο Δήμος Φλώρινας ίδρυσε ένα μνημείο στον τόπο εκτέλεσης μετά τον πόλεμο, με τα ονόματα του δολοφονηθέντων, συμπεριλαμβανομένων των Ααρών Λεβί και Νισίμ Μπατή. (σ.σ. στην μαρμάρινη πλάκα του μνημείου της Κλαδοράχης με τα ονόματα των απαγχονισθέντων από λάθος έχει αναγραφεί ο Λεβί, ως Αριστείδης αντί του κανονικού Ααρών). Το όνομα του Ιωσήφ Πέπο δεν αναφέρθηκε γιατί δολοφονήθηκε πριν από τον απαγχονισμό”. Να σημειώσουμε πως μερικές φορές οι συγκυρίες παίζουν άσχημα παιχνίδια με τις τύχες των ανθρώπων. Αν τελικά ο Ιωσήφ Πέπο Μπατής οδηγούνταν στο ικρίωμα και δεν δολοφονούνταν κατά την μεταφορά του, ενδεχομένως κάποιος από τους άλλους θυσιασθέντες να είχε σωθεί. Στην κύρια φωτογραφία μας του έτους 1937 διακρίνονται μέλη της οικογένειας Μπατή από τα Ιωάννινα. Ο με το Νο 1 σημειούμενος είναι ο Νισίμ Μπατής ό οποίος απαγχονίσθηκε στην Κλαδοράχη και ο με το Νο 2 σημειούμενος είναι ο Ιωσήφ Πέπο Μπατής, γαμβρός του Νισίμ, ο οποίος δολοφονήθηκε από τους Γερμανούς καθ΄ οδόν για τον τόπο του μαρτυρίου της Κλαδοράχης.
Σπύρος Παπαχαρίσης
* (24-3-2012) – Συμπληρωματικά στοιχεία μπορεί ο μελετητής να βρει στο τεύχος 221-222/1993 του περιοδικού “Αριστοτέλης” στο οποίο δημοσιεύεται επιστολή του του Ισαάκ Μπατή, γιού του εκτελεσθέντος Νισίμ Μπατή προς τον ΦΣΦΑ καθώς και φωτογραφία απαντητικής επιστολής – εγγράφου της Διοίκησης Χωροφυλακής Φλώρινας με ημερομηνία 29/9/1945 προς τον ίδιο (Ισαάκ) με την οποία πληροφορείται για την τύχη του πατέρα του και του γαμβρού του Ιωσήφ).
επιμέλεια: Σπύρος Χρ. Παπαχαρίσης
