Λόγος εκφωνηθείς εν Πάτελι Φλωρίνης κατά την εορτήν της 25ης Μαρτίου 1921
Ανασκαλεύοντας στο οικογενειακό αρχείο ο Καθηγητής Περικλής Ακ. Μήτκας, πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης και τ. Πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με συγκίνηση διέκρινε την ομιλία που συνέταξε ο παππούς του Περικλής Δ. Μήτκας πριν από 100 χρόνια. Την ομιλία αυτή εκφώνησε ως πανηγυρικό στην γιορτή που διοργάνωσε την 25η Μαρτίου 1921 για την επέτειο των 100 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 στον Άγιο Παντελεήμονα Αμυνταίου (Πάτελι), μεγαλοχώρι με 1.500 ψυχές τότε, όπου υπηρετούσε ως δημοδιδάσκαλος, όπως χαρακτηριστικά υπογράφει την ομιλία του.
Ο φλογερός λόγος του, στο επικολυρικό ύφος της εποχής με πολλές αναφορές στους ήρωες του ’21 και τις θυσίες τους, δεν θα μπορούσε να αγνοήσει «την Μεγάλη Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» που διαμορφώνονταν εκείνο τον καιρό με τους αγώνες του Ελληνικού Στρατού στην Μικρά Ασία.
Έλεγε ο Περικλής Δ. Μήτκας, μόλις οκτώ και κάτι χρόνια από την απελευθέρωση της Μακεδονίας, και μπορούμε να φανταστούμε την περηφάνεια και τη συγκίνησή του:
«…εἰς τούς βρακοφόρους εκείνους ήρωας, οι οποίοι με το αίμα των που έχυσαν για μας και για την ελευθερίαν μας, εδημιούργησαν το 1921, δηλ. την σημερινήν Μεγάλην και ωραίαν Ελλάδα. Πού να φαντασθή κανείς ότι προ 100 ετών ούτε σπιθαμή γης Ελληνικής υπήρχε ελευθέρα, ότι και αυταί αι Αθήναι, η πρωτεύουσα της Ελλάδος, ήσαν Τουρκικαί, και πού να φαντασθή κανείς σήμερον ότι ο ηρωϊκός και ένδοξος Ελληνικός στρατός, υπό την ηγεσίαν του δαφνοστεφούς Βασιληά μας, του Κωνσταντίνου του τυραννοκτόνου, βαδίζει νικηφόρος εναντίον των σπλάγχνων της Τουρκίας, εναντίον της Αγκύρας και του Ικονίου, μέσα στην Κόκκινη Μηλιά;…»
(Στο χειρόγραφο, το παραπάνω απόσπασμα είναι επισημειωμένο με μολύβι, όπως διακρίνεται στην φωτογραφία. Φαίνεται ότι ο Περικλής Μήτκας εξεφώνησε τον ίδιο λόγο σε άλλο ακροατήριο πέντε χρόνια αργότερα, το 1926. Τα 100 έτη έχουν γίνει πια 105, έχει διαγράψει όμως τις λέξεις «Μεγάλην και ωραίαν» για την Ελλάδα που πλέον, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, περιορίστηκε «εις την Μακεδονίαν, την Ήπειρον, την Θράκην και τα νησιά».)
Και μετά από μια εκτενή αναφορά σε αγωνιστές του 1821 που έδωσαν τη ζωή τους για τον Αγώνα, έλεγε:
«…Πτωχοί Τούρκοι! Τρελλοί Τούρκοι, οι οποίοι βεβαίως δεν ήξευραν, ούτε μπορούσαν να καταλάβουν ότι το σώμα των μόνον εσκότωνον, ενώ η ψυχή τους, η αγία τους ψυχή, αναβαίνουσα εκεί επάνω για να καθήση κοντά στους άλλους αγίους, που πολέμησαν για την ελευθερία της πίστεως και της πατρίδος, εφώναζαν «εκδίκησιν». Και η εκδίκησις αυτή δεν ήργησεν να έρθη. Μετά 7ετή λυσσώδη αγώνα ελευθερώνεται η Παλαιά Ελλάς. Το 1897 ελευθερώνεται η Θεσσαλία. Το 1912 ελευθερώνονται η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Θράκη, η Αλβανία και τα νησιά. Το 1921 δε η Σμύρνη, η Μικρά Ασία και ολόκληρη η Θράκη. Ενώ δηλαδή προ 100 ακριβώς ετών η Εθνική μας Σημαία της Επαναστάσεως υψώνετο δειλά και μυστικά εις το Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, υπό του Επισκόπου των Παλαιών Πατρών Γερμανού, σήμερον υψώνεται και στήνεται υπερήφανος και νικηφόρος υπό του ενδόξου και ηρωϊκού στρατού μας εις τας επάλξεις της Προύσσης και της Σμύρνης και του Αφιόν Καραχισάρ· εντός δε ολίγου χρόνου θα στηθή περήφανη, ψηλά στην Πόλιν, στο Εσκή Σεχίρ και πέρα στην Κόκκινη Μηλιά, όπως λέγει και το τραγούδι.
«Με τέτοιον Κων/τίνον, με τέτοιον Βασιλειά, θα διώξωμεν τους Τούρκους στην Κόκκινη Μηλιά».
Και «κλείνει» την ομιλία του: «Ζήτω η Μεγάλη Ελλάς! Ζήτω ο ένδοξος και ηρωϊκός στρατός μας! Ζήτω ο τυρρανοκτόνος Βασιλεύς Κων/ντίνος ο ΙΒ΄!»
Ο Περικλής Μήτκας του Δημητρίου, πατέρας του Ακύλα και της Αυγούλας Μήτκα και παππούς των Περικλή και Αριστείδη Μήτκα, γεννημένος στο Μοναστήρι το 1894, ήρθε στη Φλώρινα μετά το 1912 και τελείωσε το εξατάξιο Γυμνάσιο το 1917. Το 1921 υπηρετούσε ως δάσκαλος στον Άγιο Παντελεήμονα (Πάτελι) και παράλληλα ήταν κοινοτικός γραμματέας. Σπούδασε με ασύλληπτες (ακόμη και για την εποχή) στερήσεις στη Νομική Σχολή της Αθήνας από την οποία αποφοίτησε το 1925. Έγινε Δικαστής το 1928 και υπηρέτησε στο Ειρηνοδικείο της Καρατζόβας (Αριδαίας) για αρκετά χρόνια. Πέθανε το 1938 από φυματίωση σε ηλικία μόλις 44 χρονών.
Ευχαριστούμε πολύ τους αδελφούς Περικλή και Αριστείδη Μήτκα για την παραχώρηση του ιστορικού αυτού τεκμηρίου.
πηγή: «Φωνή της Φλωρίνης», φύλλο 2916/16-04-2021
Λόγος
Εκφωνηθείς εν Πάτελι κατά την εορτήν της 25ης Μαρτίου 1921
Τι καλύτερον πράγμα, τι ωραιότερον όνειρον, πού αγιωτέρα ημέρα για ένα Έθνος, να συμπέση να έχη τον Ευαγγελισμόν του ακριβώς την ημέραν του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου; διότι ο Επίσκοπος των Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο υψώσας την σημαίαν της Επαναστάσεως, το λάβαρον της Αγίας Λαύρας, δεν έκαμνε άλλον παρά ευαγγέλιζε το Έθνος· όπως δηλ. ο Αρχάγγελος Γαβριήλ μπροστά από 1921 χρόνια παρουσιάσθη εις την Θεοτόκον Μαρίαν και τη είπε το «χαίρε», τοιουτοτρόπως και ο Γερμανός εις το Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, ευλογών τα λαμπρά παλληκάρια και ορκίζων αυτά εις την Σημαίαν, έλεγεν εις το Ελληνικόν Έθνος το «χαίρε!»
1821-1921. Διαφορά μόνον εκατόν ετών. Και όμως βλέπομεν ότι εις διάστημα τόσων μόνον ετών, υπάρχει μία μεγάλη, όλως διόλου εναντία διαφορά. Ενώ δηλ. την 25ην Μαρτίου του 1821, ημέραν της εκρήξεως της Επαναστάσεως, ούτε σπιθαμή γης υπήρχεν ελευθέρα, την 25ην Μαρτίου του 1921, την σημερινήν δηλαδή μεγάλην ημέραν βλέπομεν ότι η Ελλάς επανέρχεται εις την πρώτην αυτής δόξαν, επανακτά το αρχαίον αυτής μεγαλείον. Την δόξαν δε αυτήν και το μεγαλείον της Ελλάδος, τα έφεραν εκατοντάδες χιλιάδων κεφάλια τιμημένα και κορμιά άγια, άγνωστα και γνωστά, με τα οποία ημείς σήμερον ούτε μπορούμε να συγκριθούμε και προ των οποίων ημείς σήμερον πρέπει να αποκαλυπτώμεθα μετά σεβασμού, οσάκις ακούομεν και μόνον τόνομά τους και να κλίνωμεν γόνυ προ αυτών. Ψυχαί άγιαι, και ένδοξοι ήρωες, οίτινες απηθανάτησαν τόνομά των και μαζί με το δικό των απηθανάτησαν και την Ελλάδα μας και εδόξασαν αυτήν.
Ποίος άνθρωπος επί της Γης με αίσθησιν και φρόνησιν έμεινε χωρίς να κλαύση, ποία καρδιά έμεινεν απαθής χωρίς ναναστενάξειγια τα κακουργήματα των Τούρκων, για τας σφαγάς και τας ερημώσεις, τας οποίας διέπραξαν ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου; Και αυτή η Ευρώπη, η οποία εκοιμάτο τότε τον βαθύτερον ύπνον, δεν ημπόρεσε να κρατηθή, όταν είδε την τραγικωτάτην έξοδον του Μεσολογγίου, η οποία έξοδος γενομένη εις μίαν νύχτα ασέληνον, έσωσε την Ελλάδαν και μαζί με αυτήν και ολόκληρον την Ευρώπην, η οποία ως είπομεν, εξύπνησε με την συγκινητικοτάτην έξοδον του Μεσσολογγίου και ανέλαβε να βοηθήση την Ελλάδα στα του στόλου της·ει δ’ άλλως σήμερον η Ευρώπη δεν θα ωνομάζετο Χριστιανική Ευρώπη αλλά Τουρκική Ευρώπη. Το παν χρεωστεί σήμερον η Ευρώπη εις την Ελλάδα, εις τα ελληνικά εκείνα κορμιά, που έπεσαν για την ελευθερίαν των λαών, εις τας αγίας εκείναςψυχάς, αι οποίαι έσωσαν δια της θυσίας των την Ευρώπην από της Τουρκικής κυριαρχίας, εις τους βρακοφόρους εκείνους ήρωας, οι οποίοι με το αίμα των που έχυσαν για μας και για την ελευθερίαν μας, εδημιούργησαν το 1921, δηλ. την σημερινήν Μεγάλην και ωραίαν Ελλάδα. Πού να φαντασθή κανείς ότι προ 100 ετών ούτε σπιθαμή γης Ελληνικής υπήρχε ελευθέρα, ότι και αυταί αι Αθήναι, η πρωτεύουσα της Ελλάδος, ήσαν Τουρκικαί, και πού να φαντασθή κανείς σήμερον ότι ο ηρωϊκός και ένδοξος Ελληνικός στρατός, υπό την ηγεσίαν του δαφνοστεφούς Βασιλειά μας, του Κωνσταντίνου του τυραννοκτόνου, βαδίζει νικηφόρος εναντίον των σπλάγχνων της Τουρκίας, εναντίον της Αγκύρας και του Ικονίου, μέσα στην Κόκκινη Μηλιά; Βεβαίως κανείς δεν μπορεί να το σκεφθή. Αν όμως ολίγον σκεφθή, ποίοι συνετέλεσαν εις την αποκατάστασιν τους Έθνους μας, ποίοι έφεραν τον πολιτισμόν αυτόν τον σημερινόν της Ευρώπης, θα πη ότι κανείς άλλος εκτός από τους βρακοφόρους εκείνους που έπεσαν υπό το Τουρκικό ντουφέκι και σπαθί για μας, για την ελευθερίαν μας και τους οποίους όταν αναφέρη κανείς σήμερον κλαίει από την συγκίνησίν του.
Από πού ναρχίση κανείς και πού να τελειώση, ναναφέρη όλους τους ήρωας εκείνους, όλα εκείνα τα λιοντάρια, όλα εκείνα τα λαμπρά παλληκάρια, της ωραίας εκείνης εποχής, που έδωσαν το ωραίο τους κορμί και την αγίαν τους ψυχή, στον βωμό της ελευθερίας, της πίστεως και της πατρίδος, όπως λέγει και το τραγούδι. «Και για του Χριστού την πίστιν την αγίαν, και για της πατρίδος την ελευθερίαν, γι’ αυτά τα δύο πολεμώ να ταποκτήσω επιθυμώ, κι αν δεν τα αποκτήσω τι μ’ ωφελεί να ζήσω;»
Ν’ αρχήσωμεν από τον Α’ Εθνομάρτυρα της Επαναστάσεως και αρχηγόν της Εκκλησίας, τον Οικουμενικόν Πατριάρχην, Γρηγόριον τον Ε’, τον οποίον αφού εκρέμασαν οι άγριοι και βάρβαροι Τούρκοι, τον παρέδωσαν στους ανόμους Εβραίους, να τον σέρνουν σ’ όλες τις λάσπες και τον βόρβορον της Κων/πόλεως και ύστερα να τον ρίψουν στην θάλασσαν; Ν’ αρχήσωμεν από τον Υψηλάντην, τον Ρήγαν, τον Σούτσον, τον Μπρούζον(;), Πετράκην, Σκαναβήν, Μαυροκορδάτον, Μακρυγιάννην, Ράλλην, Μάνον, Ρίζον, Παπαρρηγόπουλον, Καλλιμάχην, Γεράκην(;), Φωτεινόν, Χαντσερήν, και τόσους άλλους, οι οποίοι συλληφθέντες ερρίφθησαν εις τας φυλακάς όπου εσφάγησαν ανηλεώς; Ή ναρχήσωμεν από τους Μητροπολίτας Δέρκων Γρηγόριον, Νικομηδείας Αθανάσιον, Θεσ/νίκης Ιωσήφ, Τυρνόβου Ιωάννην, Αδριανουπόλεως Δωρόθεον, Αγχιάλου Ευγένιον ή τόσους άλλους τους οποίους οι Τούρκοι έσφαξαν ή εκρέμασαν; Ή να τελειώσωμεν εις τον Αθανάσιον Διάκον, τον Οδυσσέα Ανδρούτσον, τον Γεωργάκην Ολύμπιον, τον Κανάρην, τον Κολοκοτρώνην, τον Μιαούλην, τον Μάρκον Μπότσαρην, την Μπουμπουλίναν και τόσους άλλους ήρωας, των οποίων αδύνατον ν αναφέρωμεν τα ονόματά, οι οποίοι έπεσαν θύμα της ελευθερίας της Πατρίδος;
Πτωχοί Τούρκοι! Τρελλοί Τούρκοι, οι οποίοι βεβαίως δεν ήξευραν, ούτε μπορούσαν να καταλάβουν ότι το σώμα των μόνον εσκότωνον, ενώ η ψυχή τους, η αγία τους ψυχή, αναβαίνουσα εκεί επάνω για να καθήση κοντά στους άλλους αγίους, που πολέμησαν για την ελευθερία της πίστεως και της πατρίδος, εφώναζαν «εκδίκησιν». Και η εκδίκησις αυτή δεν ήργησεν να έρθη. Μετά 7ετή λυσσώδη αγώνα ελευθερώνεται η Παλαιά Ελλάς. Το 1897 ελευθερώνεται η Θεσσαλία. Το 1912 ελευθερώνονται η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Θράκη, η Αλβανία και τα νησιά. Το 1921 δε η Σμύρνη, η Μικρά Ασία και ολόκληρη η Θράκη. Ενώ δηλαδή προ 100 ακριβώς ετών η Εθνική μας Σημαία της Επαναστάσεως υψώνετο δειλά και μυστικά εις το Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, υπό του Επισκόπου των Παλαιών Πατρών Γερμανού, σήμερον υψώνεται και στήνεται υπερήφανος και νικηφόρος υπό του ενδόξου και ηρωϊκού στρατού μας εις τας επάλξεις της Προύσσης και της Σμύρνης και του Αφιόν Καραχισάρ· εντός δε ολίγου χρόνου θα στηθή περήφανη, ψηλά στην Πόλιν, στο Εσκή Σεχίρ και πέρα στην Κόκκινη Μηλιά, όπως λέγει και το τραγούδι.
«Με τέτοιον Κων/τίνον, με τέτοιον Βασιλειά, θα διώξωμεν τους Τούρκους στην Κόκκινη Μηλιά».
Ας ευχηθώμεν λοιπόν κατά την σημερινήν μεγάλην ημέραν του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και Ευαγγελισμού ολοκλήρου του Ελληνικού Έθνους, υπέρ ευοδώσεως των Ελληνικών όπλων και ας φωνάξωμεν από τα βάθη της καρδιάς μας:
Ζήτω η Μεγάλη Ελλάς!
Ζήτω ο ένδοξος και ηρωϊκός στρατός μας!
Ζήτω ο τυραννοκτόνος Βασιλεύς Κων/τίνος ο ΙΒ’ !
Πάτελι τη 25η Μαρτίου 1921
Περικλής Δ. Μήτκας
Δημοδιδάσκαλος
