Αύγουστος 1949: Η ήττα των δυνάμεων του ΔΣΕ στην περιοχή της Φλώρινας – florinapast

Αναγνώσεις άρθρου: 2.699

Τον Αύγουστο του 1949, τέθηκε σε εφαρμογή από τον Ελληνικό Στρατό (ΕΣ) το σχέδιο «Πυρσός», το οποίο είχε στόχο τις θέσεις των δυνάμεων του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) στον Γράμμο και στο Βίτσι. Το σχέδιο των επιχειρήσεων προβλεπόταν να διεξαχθεί σε τρεις φάσεις.

«Πυρσός Α΄» (2-8 Αυγούστου): Στη φάση αυτή προβλέπονταν παραπλανητικές επιθέσεις στον Γράμμο, με σκοπό να δημιουργηθεί η αίσθηση στον ΔΣΕ ότι εκεί θα εκδηλωνόταν η κύρια επίθεση του αντιπάλου και να καθηλωθούν οι δυνάμεις του.

«Πυρσός Β΄» (10-16 Αυγούστου): Η φάση αυτή του σχεδίου προέβλεπε ότι η κύρια ενέργεια του ΕΣ, μετά την εφαρμογή του «Πυρσός Α΄», θα εξελισσόταν στην περιοχή του Βίτσι με σκοπό την κατάληψή της και την εξόντωση των ανταρτών.

«Πυρσός Γ΄» (24-30 Αυγούστου): Η φάση αυτή προέβλεπε αποφασιστική ενέργεια στην περιοχή του Γράμμου, με σκοπό την κατάληψή της και την εξολόθρευση των ανταρτικών δυνάμεων, καθώς και απόφραξη των αλβανικών συνόρων, για να μην υπάρχει καμία διέξοδος στις δυνάμεις του ΔΣΕ.

Η περιοχή της Φλώρινας εκκαθαρίστηκε από τις δυνάμεις του ΔΣΕ κατά τη δεύτερη φάση, μεταξύ 10 και 16 Αυγούστου.

Μεταφέρουμε αυτούσιο το κείμενο που δημοσιεύθηκε στην τοπική εφημερίδα της Φλώρινας «Έθνος» στο φύλλο 1186 της 20ης Αυγούστου 1949 το οποίο αναφέρεται στις επιχειρήσεις που έλαβαν χώρα στην περιοχή μας το συγκεκριμένο διάστημα.

Το προγεφύρωμα του Βίτσι δεν υπάρχει πλέον
Πλήρης η κατάρρευσις του συμμοριακού μετώπου

Δια να κατανοήσωμεν το μέγεθος της μεγάλης και ιστορικής νίκης του ηρωϊκού στρατού μας επάνω εις το Βίτσι απαραιτήτως πρέπει να γωνρίζομεν τα στανικά και στρατιωτικά μέσα με τα οποία είχεν οργανώσει η συμμοριακή ηγεσία όλον τον υπ΄ αυτής κατεχόμενον χώρον που καρελάμβανε τα γιουγκοσλαυικά και αλβανικά σύνορα εις ακτίνα 800 περίπου τετρ. χιλιομέτρων.

Ο κύκλος αυτός ήρχιζεν από το Κρατερό – Εθνικό προχωρούσεν προς την Βίγλαν – Πισοδέρι – Τσούκα – Λέσιτς – Κολκουθούρια – Δερβένι – Μπρία Ρότο – Μπίκοβικ Δενδροχώρι μέχρι της Ιεροπηγής.

Όλος λοιπόν ο χώρος αυτός με τα φυσικάς κυρίως οχυρώσεις του υπεστηρίζετο από δύο επιλέκτους συμμοριακάς μεραρχίας, την 10ην και την 11ην με συνολική δύναμιν 7-8 χιλιάδων ανδρών και με γενικό «αρχιστράτηγον» τον Γούσιαν και μεράρχους της μεν 10ης τον περιβόητον σφαγέα Σκωτίδα και της δε 11ης τον αρχικομιτατζή Βαγενά.
Αι δυνάμεις ούται μαζύ με την «σχολήν αξιωματικών» και ένα τάγμα Βουλγάρων είχον την εξής διάταξιν:

Η 14η ταξιαρχία με πρόσθετους 5 λόχους κυνηγών, αρμάτων μάχης και τμήματα της ΕΠΟΝ υπεστήριζε όλην την γραμμήν από Πισοδέρι μέχρι των γιουγκοσλαυικών συνόρων.

Η 108η μαζί με «επίλεκτα» τάγματα θέσεων ήσαν παρατεταγμένα από της δημοσίας οδού Φλωρίνης – Πισοδερίου μέχρι του Αλιάκμονος.

Η «επίλεκτη» ταξιαρχία κρατούσε τον τομέα Γιάματα – Μπάρο.
Όλαι αυταί οι δυνάμεις αποτελούσαν την πρώτη γραμμή αμμύνης.
Εις την δευτέραν γραμμήν ήσαν παρατεταγμέναι η 102α και 105η ταξιαρχία από την Βίγλα – Τσούκα Λέσιτς μέχρι των αλβανικών συνόρων και το Μάλι Μάδι.
Ο οπλισμός όλων αυτών των δυνάμεων ήτο πραγματικά καταπληκτικός: Διέθετον 52 πυροβόλα πεδινά και ορειβατικά των 75 και 105, 25 αντιαρματικά των 37, 25 αντιαεροπορικά των 20, 4 βαρέα αντιαεροπορικά των 75, μίαν μοίραν από βαρείς όλμους ρωσσικούς και σωρείαν άλλην βαρέος και ελαφρού οπλισμού. Δέον να σημειωθεί ότι εις σύνολο 800 ανδρών (δύναμις Ταξιαρχίας) οι ημίσεις περίπου έφερον αυτόματα όπλα διαφόρων τύπων.

Ο υπό των συμμοριτών κατεχόμενος ορεινός όγκος είχε το πλεονέκτημα να είναι φύσει απροσπέλαστος, εάν δε προσθέσωμεν και την τεχνική οχύρωσιν (δια κάθε ύψωμα διέθετον 40-60 πολυβολεία) και εάν λάβωμεν υπ’ όψιν ότι ολόκληρος η έκτασις των 800 τ.χ. ήτο ναρκοθετημένη, δικαίως, ίσως ο Ζαχαριάδης εκαυχάτο λέγων ότι «στο Βίτσι θα σπάσουμε τα φτερά του Παπάγου».

Στην περίπτωση όμως αυτή ο υποτακτικός του Στάλιν δεν υπελόγισε κάτι το πολύ σοβαρό προτού ρίψη τα συνθήματά του στους φλογερούς και … ακατάβλητους υπερασπιστάς του Βιτσίου. Δεν υπελόγισε τους Έλληνας φαντάρους που μ΄ ένα ατέλειωτο και θριαμβευτικό «αέρααα» σάρωσαν μέσα σε λίγες στιγμές όλα τα … θρυλικά και άπαρτα κάστρα.

Στις μεγάλες ημερομηνίες του Έθνους ασφαλώς την πιο επίλεκτη θέσι θα πάρη η 10η Αυγούστου 1949, μια ημερομηνία που δέθηκε άρρηκτα με την Ελλάδα και την υπόστασή στης, μια ημερομηνία που ξεχώρισε σαν το λαμπρότερο μαργαριτάρι στο περιδέραιο της Ελληνικής Ιστορίας.

Στις 10 Αυγούστου η λόγχη στεριώθηκε βαθεία στην θέση της και οι θρυλικοί τιτάνες του ηρωικότερου στρατού του κόσμου, οι Έλληνες φαντάροι διέψευσαν με την ορμή τους τα όνειρα εκατομμυρίων σλαύων.

Ο πρωτοφανής αγώνας άρχισε την 10η πρωινή από τα Κολκοθούρια και το Μπούκοβικ με κατεύθυνση την Τσούκα Λέσιτς και μέχρι των πρώτων ωρών της επομένης επετεύχθησαν όλοι οι αντικειμενικοί σκοποί με την κατάληψιν όλων των οχυρών και υψωμάτων.

Την νύχτα την ίδιας ημέρας μ΄ ένα πρωτοφανή μεγαλειώδη νυκτερινόν αιφνηδιασμόν εναντίον των συμμοριακών θέσων εδώθη το τελειωτικό χτύπημα.
Τα Κορέστια την ίδιαν νύκτα εκκαθαρίζονται και από τον περίφημο «δημοκρατικό στρατό» δεν απέμειναν παρά μερικά οικτρά υπολείμματα συμμοριτών τα οποία έσπευδαν να σωθούν δια της Πρέσπας εις το φιλόξενο γκαγκστερικό κρατίδιο του Χότζα.

Την 13ην ο στρατός μας προελαύνει προς τον Λαιμόν Πρέσπας και επιτυγχάνει την κατάληψή του και την αποκοπή των συμμοριτών προς την Αλβανίαν.
Την 14ην έληξαν σχεδόν αι επιχειρήσεις με την πλήρην συντριβήν των επιλέκτων του Γούσια.

Ημείς που ευτυχήσαμε να ζήσωμεν όλες αυτές τες ημέρες, το καινούργιο αυτό έπος που γράψανε οι γενναίοι μας στα γύρω βουνά μείναμε κατάπληκτοι μπρος στη ραγδαία εξέλιξι των γεγονότων.

Τα νέα που κατέφθανον ανά πάσαν στιγμήν ήσαν τόσον ευχάριστα σε σημείο να μη γίνονται πιστευτά.

Κι οι φαντάροι γαλήνιοι, σιωπηλοί, βέβαιοι για την ολοκληρωτική Νίκη προελαύνουν με ταχύ ρυθμό λες και βιαζόταν να φθάσουν στην Κορυτσά.
Εγνώριζαν ότι στα χέρια τους είχε εμπιστευθή η Ελλάδα την ζωή της και την Ελευθερία της.

Εγνώριζαν πως εκείνες τις στιγμές εκατομμύρια καρδιές χτυπούσαν με φανερή αγωνία για το αποτέλεσμα της τιτανομαχίας.

Οι ημίθεοι της ΙΙ Μεραρχίας, οι γίγαντες της 11ης και 12ης Φεβρουαρίου οι νικηταί μιας αλυσίδας θριάμβων και τροπαίων, τα διαλεχτά παιδιά του διαλεχτού ήρωα της Ελλάδος, του καινούργιου αυτού Βουλγαροκτόνου κάναν για μια ακόμα φορά το μεγάλο καθήκον τους μαζύ με όλα τα παιδιά της Ελλάδος.

Την 12ην Αυγούστου ένα αυτοκίνητο διασχίζει τον κεντρικό δρόμο της Φλώρινας. Μια ταμπελίτσα μπροστά – μπροστά μας φέρνει δάκρυα στα μάτια: Φλώρινα – Πρέσπα.
Την 14ην ένας στρατιώτης στέλνει εδώ σε φίλο του ένα απλό μα τόσο ζωντανό σημείωμα: «Έπλυνα τα πόδια μου στα νερά της Πρέσπας».

Για μας όμως ο πόλεμος δεν είχε τελειώσει. Το Σάββατο η πολυβασανισμένη μα ηρωική Φλώρινα δέχεται και πάλι το θάνατο από τα συμμοριακά πυροβόλα. 60 και τόσα βλήματα που κάνανε θραύση … στα τζάμια. Καταλάβαμε όλοι πως οι συμμορίτες μας … αποχαιρετούν.

Πράγματι τα μεσάνυχτα του Σαββάτου στις 14 Αυγούστου ο πόλεμος για την μαρτυρική Φλώρινα έληξε οριστικά με την κατάληψι των συμμοριακών θέσεων της Βίγλας και την κυρίευση όλων των πυροβόλων.

Στο ανωτέρω κείμενο περιλαμβάνονται δύο ένθετα μηνύματα του Διοικητή της 2ας Μεραρχίας Στρατηγού Νικόλαου Παπαδόπουλου (Παππού).

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΓΗ
Γενναίοι Αξιωματικοί και Οπλίται
Η προσταγή από τους ουρανούς εδόθη.
Να παύσουν τα δεινά της Ελλάδος και οι εχθροί της να εξολοθρευθούν.
Κινηθήτε σαν αστραπή και επιπίπτοντες σαν κεραυνοί συντρίψατε τους εγκληματίας, για ν΄ ανυψωθή ο ΠΥΣΡΟΣ μέχρι τρίτου ουρανού και να φωτίσει όλον τον κόσμο και να υπενθυμίση εις όλους τους Δημοκρατικούς Λαούς, ότι το πολυτιμότερον αγαθόν είναι η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Ο Θεός ευλογεί το έργον σας.
Ζήτω το Έθνος!
Ζήτω ο Βασιλεύς!
Ζήτω ο Στρατός!
ΠΑΠΠΟΥΣ

ΕΝΙΚΗΣΑΜΕΝ!
Κομμουνιστοσυμμορίται καταδιωκόμενοι κατά πόδας υποχωρούν πανικόβλητοι προς σωτηρίαν του σαρκίου τους.
Οι ηρωικοί κάτοικοι πόλεως Φλωρίνης ας δοξάσουν τον Ύψιστόν, διότι από σήμερον δεν πρόκειται να τους ενοχλήση το κομμουνηστοσυμμοριτικόν τέρας.
ΠΑΠΠΟΥΣ