H δράση του AFS στην περιοχή της Φλώρινας κατά τη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου

Γράφει ο Σπύρος Χρ. Παπαχαρίσης |

Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στη «Φωνή της Φλωρίνης» και αφορά στη δράση της εθελοντικής Αμερικάνικης Υπηρεσίας Ασθενοφόρων (American Field Servise) – (Αμερικάνικης Υπηρεσίας Πεδίων κατά το ακριβέστερο) στην διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου στην περιοχή της Φλώρινας.

Στην διάρκεια αυτού του πολέμου, του Μεγάλου Πολέμου όπως χαρακτηρίστηκε, γαλλικές και ρώσικες στρατιωτικές συμμαχικές δυνάμεις αναπτύχθηκαν στην περιοχή μας και ενεπλάκησαν σε μάχες με στρατεύματα των Κεντρικών Δυνάμεων. Τα στοιχεία που θα παραθέσω αφορούν στην παρουσία της Αμερικάνικης Υπηρεσίας Ασθενοφόρων (American Field Service – AFS) που επικουρούσε τις γαλλικές και συμμαχικές δυνάμεις εκείνης της περιόδου μεταφέροντας με τα ασθενοφόρα της τους τραυματίες από το μέτωπο στις νοσοκομειακές μονάδες.

Πηγή πληροφοριών στάθηκε η συνολική δημοσίευση στο διαδίκτυο του έργου: «History of the American field service in France, Friends of France, 1914-1917» που εκδόθηκε το 1920. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου είναι γραμμένο από τους ίδιους τους εθελοντές του AFS οι οποίοι δίνουν μέσα από τα ημερολόγιά τους, τις εμπειρίες, τις εντυπώσεις τους από τα πεδία των μαχών σε όλους τους χώρους όπου βρέθηκαν οι γαλλικές δυνάμεις στην διάρκεια του πολέμου.

Το βιβλίο βρίσκεται αναρτημένο στη διεύθυνση: http://archive.org/details/historyofamericaff01seym

Σ΄ αυτό περιέχονται έκτος των ημερολογίων των εθελοντών, φωτογραφίες των περιοχών που βρέθηκαν τα διάφορα τμήμα του AFS, σκίτσα φτιαγμένα από τους εθελοντές, χιουμοριστικά σκετς, ποιήματα, χάρτες, τα ονόματα όλων των εθελοντών, τα ονόματα των νεκρών εθελοντών κ.ά.

Η Αμερικάνικη Υπηρεσία Ασθενοφόρων

Το 1914, στην έκρηξη του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, μια ομάδα 15 αμερικανών νέων που ζούσαν στη Γαλλία αποφάσισε να δημιουργήσει ένα δίκτυο οδηγών ασθενοφόρων για την υποστήριξη του αμερικάνικου νοσοκομείου στη Neuilly του Παρισιού. Αυτό αποτέλεσε τη γέννηση της αμερικανικής υπηρεσίας ασθενοφόρων (American Ambulance Field Service – AAFS). Ο ηγέτης της, Α. Piatt Andrew, στρατολόγησε για το σκοπό αυτό 1.000 εθελοντές στην Ευρώπη και στην Αμερική που ήταν στην πλειοψηφία τους φοιτητές πανεπιστημίων.

1917. Ο Βοηθός Γενικός Επιθεωρητής Stephen Galatti και ο Γενικός Επιθεωρητής A. Piatt Andrew με στολές του AFS στη Rue Raynouard 21, όπου βρίσκονταn τα κεντρικά γραφεία του AFS στο Παρίσι. Πηγή: Αρχεία AFS.

Ο ελληνικής καταγωγής Stephen Galatti (Στέφανος Γαλάτης), τους οργάνωσε σε ένα βοηθητικό σώμα με στρατιωτική δομή και το ονόμασε American Field Service – AFS το 1916. Στο τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου ο αριθμός των εθελοντών οδηγών ασθενοφόρων είχε ξεπεράσει τους 2.500.

Stephen Galatti (Στέφανος Γαλάτης)
Stephen Galatti (Στέφανος Γαλάτης) σε μεγαλύτερη ηλικία
Stephen Galatti (Στέφανος Γαλάτης) σε μεγαλύτερη ηλικία

Ο Στέφανος Γαλάτης θα οργανώσει ξανά και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το εθελοντικό σώμα οδηγών ασθενοφόρων του AFS. Μετά την λήξη του, μαζί με 250 βετεράνους οδηγούς θα οργανώσει το AFS με τη σημερινή του μορφή. Έναν μη κυβερνητικό διεθνή εθελοντικό οργανισμό ο οποίος συντονίζει πολιτιστικές και εκπαιδευτικές ανταλλαγές φιλοξενίας και προσφέρει υποτροφίες σε μαθητές και φοιτητές από χώρες του τρίτου κόσμου και αναπτυσσόμενες. Ο επίσημος δικτυακός τόπος της οργάνωσης βρίσκεται στη διεύθυνση: www.afs.org

Ο Στέφανος Γαλάτης γεννήθηκε στο Monmouth του New Jersey στις 6 Αυγούστου του 1888. Ήταν γιος των Ελλήνων μεταναστών Παύλου – Στεφάνου Γαλάτη και της Αγγελικής (Κεσσίσογλου) Γαλάτη. Ήταν απόφοιτος του Χάρβαρντ. Εργάστηκε από το 1911 έως το 1914 για την Ralli Brothers, East India Merchants, στην Νέα Υόρκη, Λονδίνο και Καλκούτα. Κατά την έναρξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου το 1914 εργάστηκε στην Αμερικάνικη Πρεσβεία στο Λονδίνο μέχρι τον Νοέμβριο. Το 1915 κατατάχθηκε στον AFS, ενώ σύντομα ο Piatt Andrew τον ενέταξε στο αρχηγείο του AFS τον οποίο ο Γαλάτης οργάνωσε με στρατιωτική δομή.

Abram Piatt Andrew και Stephen Galatti, περίπου 1916-1917. Πηγή: www.100anniafs.org

Η Αμερικάνικη Υπηρεσία Ασθενοφόρων στη Φλώρινα

Στην περιοχή της Φλωρίνης – Μοναστηρίου έδρασε το τρίτο τμήμα ασθενοφόρων του AFS. Να τονίσουμε ότι η πρώτη γραμμή χαρακωμάτων εκείνη την περίοδο (Φθινόπωρο – Χειμώνας 1916) βρίσκονταν λίγα χιλιόμετρα βόρεια έξω από το Μοναστήρι. Επίσης το ένατο τμήμα πέρασε από την Φλώρινα για να εγκατασταθεί στην περιοχή της Κορυτσάς.

Το στρατόπεδο του 3ου Τομέα στην περιοχή της Μαρίνας την άνοιξη του 1917 The camp of Section Three at Sakulevo in the spring of 1917

Από την ιστορία του τρίτου τομέα του AFS κατά την υπηρεσία του στο Ανατολικό Μέτωπο παρουσιάζω δυο αναφορές από το ημερολόγιο του Ρόμπερτ Γουίτνι Ίμπρι (Imbrie, Robert Whitney – 188(3)4;-1924), ο οποίος σύμφωνα με τα αρχεία του AFS τιμήθηκε με τον πολεμικό σταυρό, υπηρέτησε στο 1ο και 3ο τμήμα του, ήταν φοιτητής στο πανεπιστήμιο George Washington και αργότερα στο Yale – καθώς και φωτογραφίες που σχετίζονται με την Φλώρινα και την περιοχή της.

Οι αναφορές του Ρόμπερτ Γουίτνι Ίμπρι αναδημοσιεύονται από το δικό του έργο: «Behind the wheel of a war ambulance» του 1918 που και αυτό βρίσκεται δημοσιευμένο στο διαδίκτυο στην διεύθυνση: http://archive.org/details/behindwheelofwar00imbr

Το τρίτο τμήμα του AFS έφυγε από την Μασσαλία στις 20 Οκτωβρίου του 1916 και έφτασε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1916.

Χάρτης της περιοχής Φλώρινας – Μοναστηρίου στην οποία επιχειρούσε ο 3ος τομέας του AFS

 «Εκεί που το καλύτερο είναι σαν το χειρότερο»

Είχαμε φτάσει στο Sakulevo (Μαρίνα) το απόγευμα της 24ης Νοεμβρίου (1916). Το πρωί της 25ης ξεκινήσαμε δουλειά. Στην άλλη πλευρά του ποταμού υπήρχε μια ομάδα από σκηνές. Ήταν ένας σταθμός επίδεσης τραυμάτων, και όπως άρμοζε στο όνομά του, βρισκόταν σ’ ένα λασπερό αγρό*. Μια που η Μαρίνα βρισκόταν τότε περίπου τριάντα χιλιόμετρα μακριά από το πεδίο μάχης, η δουλειά μας αποτελούνταν από εκκενώσεις των πρόσφατων πεδίων μάχης από τους τραυματίες, δηλαδή δουλειά στα μετόπισθεν, το πιο πληκτικό πράγμα που καλείται να κάνει ένας οδηγός νοσοκομειακού οχήματος, αφού λείπει τελείως απ’ αυτό η έξαψη του μετώπου. Εδώ έγινε πιο επίπονο εξαιτίας των φοβερών δρόμων από τους οποίους περνούσε η διαδρομή.

Μαρίνα Φλώρινας, Δεκέμβριος του 1916

Αυτή την εποχή το χωριό Eksisu, (Ξινό Νερό) περίπου σαράντα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Μαρίνας, βρισκόταν στο μακρινότερο σημείο στο οποίο έφτανε ο υπό κατασκευή σιδηρόδρομος και σ’ αυτό το σημείο συλλέγαμε τους τραυματίες. (σ.σ. προφανώς το τμήμα του σιδηρόδρομου από το Ξυνό Νερό μέχρι τον σταθμό Μεσονησίου και ακόμα μέχρι το Μοναστήρι είχε καταστραφεί από τις δυνάμεις των Βουλγάρων – Γερμανών και βρίσκονταν εκείνη την περίοδο σε φάση ανακατασκευής). Ήταν θέμα τρεισήμισι ωρών του πιο κουραστικού είδους οδήγησης. Ίσως μπορεί να σχηματίσει κανείς μια καλύτερη ιδέα της δουλειάς μας στη Μαρίνα αν πάμε μαζί σ’ ένα «γύρο». Είναι επτά και τριάντα το πρωί, ένα κρύο και υγρό πρωινό με πάγο στις λακκούβες και ένα λεπτό στρώμα πάγου μέσα στη σκηνή. Ο ήλιος δεν έχει ώρα που πρόβαλε πάνω στα χιονοσκεπή βουνά και υπάρχει λίγη θέρμη στις ακτίνες του. Μόλις φάγαμε πρωινό – ο Θεός να το κάνει! λίγο σκέτο καφέ γαλέτα – και είναι ώρα να φύγουμε. Βάζουμε μπρος – ένα όχι και τόσο εύκολο εγχείρημα, καθώς οι μηχανές είναι τόσο κοκαλωμένες από το κρύο όσο κι εμείς – και μετά προχωρούμε με τραντάγματα και τινάγματα κατά μήκος της μικρής γέφυρας αδιαφορώντας για ένα σήμα το οποίο σε πέντε γλώσσες μας προστάζει «Πηγαίνετε αργά».

Περίπου διακόσια μέτρα πιο πέρα σ’ ένα χωράφι στα αριστερά του δρόμου βρίσκεται μια ομάδα από σκηνές, μπροστά απ’ τις οποίες μαστιγώνει τον αέρα ένα κομμάτι καμβά μ’ ένα κόκκινο σταυρό. Είναι ο σταθμός επίδεσης τραυμάτων. Παίρνουμε στροφή, πατάμε γκάζι μέχρι το τέρμα και προχωρούμε με δυσκολία στη λάσπη, και μετά βγαίνουμε σε πιο στέρεο έδαφος, σταματώντας μπροστά απ’ τις σκηνές. Η πόρτα της σκηνής ανοίγει και εμφανίζονται δυο τραυματιοφορείς κουβαλώντας ένα φορείο στο οποίο κείται μια άτονη, σχεδόν ξεψυχισμένη φιγούρα καλυμμένη με μια βρώμικη κουβέρτα. Ένα γκριζοπράσινο μανίκι κρέμεται απ’ το φορείο και δείχνει ότι ο πρώτος επιβάτης είναι ένας Γερμανός. Τον βάζουμε στο όχημα και μέχρι τώρα έχει ετοιμαστεί κι ο δεύτερος επιβάτης. Είναι ένας γιγάντιος Σενεγαλέζος με διάτρηση του πνεύμονα. Ο τρίτος επιβάτης είναι ένας υπαξιωματικός του οποίου το δεξί πόδι μόλις έχει ακρωτηριαστεί. Του έκαναν μια ένεση μορφίνης και τα μάτια του μοιάζουνε γυάλινα από τη νάρκωση. Το τρίτο φορείο μπαίνει στη θέση του, το κεκλιμένο επίπεδο ανυψώνεται και η πίσω πόρτα πέφτει με δύναμη. Δεν μπορούμε να πάρουμε περισσότερους τραυματίες σ’ αυτούς τους δρόμους, κι έτσι είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε. Πηγαίνουμε μέσα από το βάλτο και μετά πάνω στο δρόμο, που δεν είναι και καλύτερος. Ακολουθούμε το δρόμο ανάμεσα στην οδική κυκλοφορία του πολέμου, δίπλα σε καμιόνια φορτωμένα οβίδες, καραβάνια υποζυγίων, κάρα, ατάραχες παρατάξεις Ρώσσων, αποφεύγοντας τεράστια Εγγλέζικα φορτηγά των οποίων το πλήρωμα τραγουδά φιλικά «Μήπως είμαστε αποθαρρυμένοι;»

Ελαφρύ ασθενοφόρο του AFS – σαν και αυτά που έδρασαν στο πεδίο του 3ου τομέα

Ανάμεσα σε σειρές Βουλγάρων και Γερμανών κρατουμένων προχωρούμε, με την κόρνα να ηχεί εκφράζοντας την απαίτησή της για τα δικαιώματα ενός φορτωμένου νοσοκομειακού οχήματος. Κατά μήκος του δρόμου, πάνω στα χωράφια σκορπισμένους παντού, βλέπουμε μικρούς ξύλινους σταυρούς, το επακόλουθο του πολέμου. Η υλική σπατάλη του πολέμου είναι εμφανής παντού. Κατεστραμμένα βαγόνια και μηχανές, ψόφια μουλάρια, κάρα που βούλιαξαν δίχως ελπίδα στη λάσπη, στρατιωτικός εξοπλισμός, θρυμματισμένα κράνη, στραπατσαρισμένοι κάλυκες. Ο δρόμος είναι στρωμένος μ’ αυτά . Από ‘δώ και πέρα ο δρόμος είναι πιο ελεύθερος, αλλά είναι ακόμα πολύ τραχύς για να μας επιτρέψει να αυξήσουμε πολύ ταχύτητα. Καθώς παίρνουμε μια στροφή, ένας αλλόφρων Ιταλός τρέχει με μανία κατά πάνω μας μέσα απ’ τα χωράφια. Φαίνεται να βρίσκεται σε έξαψη για κάτι και αραδιάζει ένα μασούρι φωνήεντα, απ’ τα οποία δεν καταλαβαίνουμε ούτε μία λέξη. Προσπαθούμε με αγγλικά και γαλλικά, λέξη απ’ τα οποία δεν καταλαβαίνει κι έτσι τελικά τα παρατάμε και συνεχίζουμε, αφήνοντάς τον να φωνάζει «que dises.»

Μέσα από δύο περάσματα, κουκουλωμένα με λευκά χαμηλά σύννεφα, μέσα από κάμποσα εγκαταλελειμμένα χωριά σε ένα δρόμο που, εκτός Βαλκανίων θα θεωρούνταν αδιάβατος, μεταφέρουμε το φορτίο μας. Eίναι αδύνατο ν’ αποφύγουμε τους απότομους κλυδωνισμούς, και ο μαύρος βογκά και φωνάζει δυνατά από τον πόνο. Ο Γερμαναράς, κι αυτός, όπου υπάρχει ένα εξαιρετικά άσχημο σημείο, βογκά λιγάκι, αλλά ο υπαξιωματικός δε βγάζει άχνα καθ’ όλη τη διαδρομή. Σ’ ένα σημείο ο δρόμος περνά κοντά από το σιδηρόδρομο, και, καθώς προχωρούμε επισφαλώς σε μια ρεματιά βλέπουμε τ’ απομεινάρια μιας ωραίας σιδερένιας γέφυρας που καταστράφηκε από δυναμίτη κατά τη διάρκεια της μεγάλης υποχώρησης. Επιτέλους, πηγαίνοντας γύρω – γύρω από ένα σημείο ενός λόφου που προεξέχει βλέπουμε στο βάθος από κάτω μας τα γαλάζια νερά και τις άγονες ακτές της λίμνης Petersko. Κουρνιασμένο δίπλα στη λίμνη είναι ένα μικρό χωριό, το Sorovicevo (;). Το σημείο μέχρι το οποίο φτάνει ο σιδηρόδρομος και ο προορισμός μας, ο σταθμός του Eksisu (Ξινό Νερό), βρίσκεται πάνω – κάτω ένα μίλι** από το Αμύνταιο. Κατεβαίνοντας το λόφο πατάμε συνέχεια φρένο κι έπειτα από ένα χιλιόμετρο δρόμου γεμάτου ελιγμούς μέσα από τη λάσπη, όπου για λίγο μας φαίνεται πως θα είναι η μοίρα μας να κολλήσουμε, και τελικά το φορτίο μας που τραντάζεται και βογκά σταματάμε στο νοσοκομείο εκκένωσης τραυματιών, μια μεγάλη ομάδα από σκηνές. Εμείς βοηθάμε στη μεταφορά των τραυματιών – ο Σενεγαλέζος από μαύρος έχει γίνει γκρι τώρα, με τη σκιά του θανάτου πάνω του, και η ανάσα του ξεχύνεται με μεγάλα αναφιλητά μέσα από τον ανοιγμένο πνεύμονά του. Ο Γάλλος κι ο Γερμανός φαίνεται να έφτασαν εντάξει. Είναι τώρα εντεκάμιση η ώρα, και σχεδόν αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε ότι χρειαζόμαστε λίγη τροφή, αλλά θα περάσουν τουλάχιστο δυο ώρες πριν φτάσουμε στο στρατόπεδο κι έτσι βγάζουμε ένα γαλλικό κλειδί που έχουμε για το μπουζί και σπάζουμε λίγη γαλέτα να μασουλήσουμε στο δρόμο της επιστροφής. Στη διαδρομή μας φωνάζουν τρεις Εγγλέζοι που έμειναν ξωπίσω και θέλουν να βρουν το απόσπασμά τους. Θέλουν να τους πάρουμε μαζί μας, κι έτσι τους επιβιβάζουμε και μας το ανταποδίδουν κάνοντας παράξενα σχόλια για τη «βρωμοχώρα».

Είναι σχεδόν δύο η ώρα όταν φτάνουμε στο στρατόπεδο – ένα σκασμένο λάστιχο μας καθυστέρησε – και η μηχανή δεν έχει σταματήσει σχεδόν καθόλου να αγκομαχά μέχρι να φτάσουμε στη σκηνή – τραπεζαρία φωνάζοντας για το φαγητό μας – φασόλια – και βοδινό σε κονσέρβα. Θα δεις πως η όρεξή σου δε μειώθηκε εξαιτίας του “γύρου”.

Ρόμπερτ Γουίτνι Ίμπρι
Απόσπασμα από το «Πίσω από το τιμόνι ενός ασθενοφόρου»
Κατ’ ευγενική παραχώρηση των Ρόμπερτ Μ. Μακμπρίτζ & ΣΙΑ, Νέα Υόρκη.

——

* Η φράση «σταθμός επίδεσης τραυμάτων» στα αγγλικά περιέχει τη λέξη «αγρός». Δουλειά του πληρώματος ενός ασθενοφόρου ήταν η περισυλλογή τραυματιών από τις περιοχές απ’ όπου μόλις είχε δοθεί μάχη και η μεταφορά τους σ’ ένα πρόχειρο σταθμό πρώτων βοηθειών, το σταθμό επίδεσης τραυμάτων.

** To στατικό μίλι ή μίλι ξηράς (statute mile) που χρησιμοποιείται από τις Αγγλοσαξωνικές χώρες ως μονάδα μήκους αντί του χιλιομέτρου στη ξηρά καθώς και από ναυτιλλόμενους στα ύδατα των χωρών αυτών (ποτάμια, λίμνες των ΗΠΑ, Καναδά. Αυτό είναι ίσο προς 1760 γυάρδες ή 5280 πόδια = 1609 μέτρα.

——

«Στη Φλώρινα»

Βρήκαμε ότι η Φλώρινα ήταν μία από τις ομορφότερες πόλεις των Βαλκανίων. Έχοντας μείνει για καιρό υπό την κυριαρχία των Τούρκων, είχε ένα καθαρά ανατολίτικο χρώμα που της έδινε χάρη. Ήταν φωλιασμένη στους πρόποδες κάποιων ψηλών λόφων όπου είχαν λάβει χώρα σκληροί αγώνες στη διαμάχη για την κτήση της. Η ίδια η πόλη υπέφερε ελάχιστα, αν όχι και καθόλου, κατά τη διάρκεια των αγώνων. Ο μακρύς κύριος δρόμος της ακολουθούσε μια στριφογυριστή κοιλάδα. Υπαίθριοι πάγκοι, καταστήματα και εργαστήρια, βρίσκονταν κατά μήκος του αρτηρίας και κατά τόπους είχαν κατευθύνει αμπέλια για να την καλύψουν. Υπήρχαν αμέτρητα μικροσκοπικά Τουρκικά καφενεία, μαγαζιά που πουλούσαν γιαούρτι, μικρά μαγαζιά όπου σφυρηλατούσαν μπρούτζο, κι άλλα εργαστήρια όπου ηλικιωμένοι άντρες έφτιαχναν ξύλινα σαμάρια με λουριά για υποζύγια. Υπήρχαν αργυροτεχνίτες και πωλητές με χαλάκια από μαλλί κατσίκας.

Οι δρόμοι ήταν πάντοτε γεμάτοι από ζωή με την «βόλτα», γιατί ο συνηθισμένος πληθυσμός των δεκαπέντε χιλιάδων ψυχών είχε αυξηθεί πολύ με την εισροή προσφύγων από το Μοναστήρι. Υπήρχε μια ονειρική ατμόσφαιρα σε όλη την πόλη, ένας απροσδιόριστος θεατρινισμός που έδινε σε κάποιον την αίσθηση ότι έπαιρνε μέρος σ’ ένα θεατρικό έργο, ως ένας ήρωας, και περίμενε πως στρίβοντας στη γωνία, θα δει ένα κοινό και μετά θ’ ακούσει την ορχήστρα να παίζει.

Έκανα τον πρώτο μου γύρω στο Μοναστήρι όταν είχα υπηρεσία στη Φλώρινα. Το ημερολόγιό μου για τις 2 Δεκεμβρίου γράφει: «Στις μία η ώρα σήμερα το μεσημέρι έλαβα διαταγή να μεταβώ στο Μοναστήρι για υπηρεσιακούς λόγους. Επιβάτες μου ήταν δύο δεκανείς. Ήταν μια κρύα συννεφιασμένη μέρα, τα σύννεφα βρίσκονταν χαμηλά πάνω από τα χιονοσκέπαστα βουνά. Ένας παγωμένος, τσουχτερός αέρας μας χτυπούσε στο πρόσωπο καθώς απομακρυνόμασταν από το νοσοκομείο. Στο σημείο όπου ο δρόμος της Φλώρινας συνδέεται με το δρόμο των καραβανιών, περάσαμε από τη Μακεδονία στη Σερβία. Εδώ στρίψαμε απότομα προς το βορρά. Στα επίπεδα χωράφια εκατέρωθεν του δρόμου είχαν ανοιχτεί χαρακώματα, καλοφτιαγμένα και βαθιά από τα οποία είχε απωθηθεί ο εχθρός σχεδόν δύο βδομάδες πριν, και ρηχά ανοίγματα για τα ντουφέκια τα οποία οι Γάλλοι και οι Σέρβοι είχαν χρησιμοποιήσει κατά την προέλαση. Ακόμα και τώρα, τόσο σύντομα αφ’ ότου εκκενώθηκαν, ήταν μισογεμάτα με νερό.

Fiske – Baird – Magnin – Armour Κατασκευή δρόμου από μέλη του 3ου Τομέα στην Νίκη Fiske – Baird – Magnin – Armour Road building by members of Section Three in Negocani

Παντού υπήρχαν ίχνη πολλών κανονιοβολισμών και σε κάποιο σημείο απ’ όπου περάσαμε πάνω από μια γέφυρα, το χώμα για γιάρδες τριγύρω ήταν μια αδιάκοπη σειρά από κρατήρες. Για πρώτη μου φορά από τότε που άρχισε ο πόλεμος είδα στοίβες από εχθρικές οβίδες και κάλυκες που έδειχναν ότι αυτή η υποχώρηση ήταν απρομελέτητη και βιαστική. Σ’ ένα σημείο στεκόταν ένα διαλυμένο πεδινό πυροβόλο.

Ρόμπερτ Γουίτνι Ίμπρι
Απόσπασμα από το «Πίσω από το τιμόνι ενός ασθενοφόρου»
Κατ’ ευγενική παραχώρηση των Ρόμπερτ Μ. Μακμπρίτζ & ΣΙΑ, Νέα Υόρκη

——

* Για την μετάφραση των κειμένων σημαντική υπήρξε η βοήθεια της καθηγήτριας Αγγλικής γλώσσας κας Ελένη Βεζύρη. Την ευχαριστώ θερμά.

Διαβάστε επίσης...
Shares

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Translate »