Η πλατεία Ερμού και το πάρκο της στη Φλώρινα το 1927
Γράφει ο Θανάσης Βογιατζής |
Σε προηγούμενο κείμενό μας στο αγαπητό florinapast, είχαμε αναρτήσει μερικές φωτογραφίες από το αρχείο μου από την περιοχή «Βαρόσι» της Φλώρινας, στο άρθρο μας για τους νέους της περιοχής «Βαρόσι», στο χιονισμένο πάρκο της τότε Πλατείας Ερμού το 1930.
Σήμερα αναρτούμε και πάλι μία από αυτές τις φωτογραφίες, σχολιασμένη όμως αυτή την φορά. Είναι στον χώρο όπου σήμερα βρίσκεται το κτίριο του ιστορικού Συλλόγου της Φλώρινας «Ο Αριστοτέλης», με το πανέμορφο πάρκο της Πλατείας Ερμού όπως ήταν το καλοκαίρι του 1927. Με την περιοχή αυτή όμως είμαστε και εμείς συναισθηματικά δεμένοι, επειδή εδώ γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε και για 70 ολόκληρα χρόνια μέχρι σήμερα κατοικούμε σε αυτή την γειτονιά.
Θα πρέπει όμως, επειδή αναφερόμαστε στην ίδια περιοχή όπως και με το προηγούμενο άρθρο μας, να επαναλάβουμε ορισμένες πληροφορίες για όσους δεν το έχουν διαβάσει. Γράφαμε λοιπόν ότι όταν λίγο μετά την απελευθέρωση της Φλώρινας από τον τουρκικό ζυγό (1912), ξεκίνησε κατά τον Μάιο του 1915 η ονοματοδοσία των οδών και πλατειών της πόλης μας από το τότε Δημοτικό Συμβούλιο, η πλατεία αυτή ονομάσθηκε «Πλατεία Ερμού». Μεταπολεμικά μετονομάσθηκε από επόμενα Δημοτικά Συμβούλια σε «Πλατεία Ρούσβελτ» και τις τελευταίες δεκαετίες σε «Πλατεία Επτά Ηρώων 1944».
Το πάρκο αυτό της Πλατείας Ερμού την εποχή του μεσοπολέμου ήταν ένας θαυμάσιος περιφραγμένος χώρος αναψυχής για τους Φλωρινιώτες, κατάσπαρτος από διάφορα δένδρα και φυτά και πολύχρωμα όμορφα λουλούδια, όπως στην φωτογραφία του 1927.
Μπροστά από το πάρκο η περιφραγμένη κυκλική ξύλινη εξέδρα, όπου κάθε Κυριακή τις γλυκές καλοκαιρινές βραδιές δίδονταν συναυλίες από την Φιλαρμονική Ορχήστρα του ιστορικού Μουσικού Συλλόγου της Φλώρινας «Ο Ορφεύς», με ένα εκλεκτό πρόγραμμα που περιελάμβανε γνωστά βάλς της εποχής, διάφορες εισαγωγές, άριες και αποσπάσματα από αριστουργήματα του παγκόσμιου λυρικού ρεπερτορίου, μέρη από δημοφιλή συμφωνικά έργα μεγάλων κλασικών συνθετών, όπως και αποσπάσματα από αθάνατες ελληνικές οπερέτες, επτανησιακές σερενάτες και αξέχαστες καντάδες της παλιάς Αθήνας.
Όπως επίσης έχουμε γράψει, ο «Ορφεύς» είχε ιδρυθεί το έτος 1908 από φιλόμουσους νέους της εποχής εκείνης, στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας. Οι νέοι αυτοί ήταν γνωστά ονόματα της παλιάς Φλώρινας, που στα μετέπειτα χρόνια διέπρεψαν σε διάφορους τομείς της κοινωνικής ζωής της πόλης μας. Τις συναυλίες αυτές του «Ορφέα» τις απολάμβανε κάθε Κυριακή πλήθος Φλωρινιωτών και σήμερα υπάρχουν ακόμη υπερήλικες Φλωρινιώτες, δυστυχώς ελάχιστοι, που θυμούνται με συγκίνηση τις θαυμάσιες αυτές προπολεμικές μουσικές βραδιές.
Δίπλα στο πάρκο, το ποτάμι που διασχίζει την πόλη μας και αριστερά από αυτό μια σειρά με θαυμάσια νεοκλασικά κτίρια, που όλα χρονολογούνται από την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα και διασώζονται μέχρι σήμερα.
Το πρώτο από αριστερά μεγαλοπρεπές κτίριο ανήκει στην οικογένεια του μακαρίτη τώρα, παλιού Φλωρινιώτη Λάζαρου Γούναρη. Την εποχή εκείνη (1927) στο κτίριο αυτό κατοικούσε ο γιατρός Κωνσταντίνος Μιχαήλ (1865-1928), που έμεινε γνωστός στους Φλωρινιώτες ως «Μόναχος». Ο καταγόμενος από το Μοναστήρι γιατρός Κωνσταντίνος Μιχαήλ, είχε σπουδάσει ιατρική προς το τέλος του 19ου αιώνα στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου της Γερμανίας, γι΄αυτό και τον αποκαλούσαν «Μόναχο».
Στο ίδιο κτίριο στις αρχές της δεκαετίας του 1940 και για πολλά χρόνια, μέχρι την εγκατάστασή του στο ιδιόκτητο κτίριό του το 1983, είχε στεγασθεί ο ιστορικός Σύλλογος της πόλης μας «Ο Αριστοτέλης» και τα τελευταία χρόνια το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και ο Σύλλογος για το περιβάλλον και τoν πολιτισμό «Το Βαρόσι».
Στα επόμενα τρία νεοκλασικά κτίρια που είναι ενωμένα, με ξεχωριστές όμως εισόδους το καθένα, κατοικούσαν την ίδια εποχή οι οικογένειες Κυριάκου και Νικόλαου Πέϊου, η οικογένεια Νικόλαου Σίσκου και η οικογένεια Λάζαρου Νότη.
Στο μικρό οίκημα δεξιά από τα προηγούμενα κτίρια, κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο γαλλικός στρατός είχε εγκαταστήσει την πρώτη γεννήτρια ηλεκτρικού ρεύματος στην πόλη μας, όταν κατά την διάρκεια του πολέμου (1916-1918) είχε στρατοπεδεύσει στην Φλώρινα. Το οίκημα αυτό μαζί με τα επόμενα τρία πανέμορφα κτίρια που έχουν κοινή αυλή, δεν φαίνονται όμως στην φωτογραφία επειδή βρίσκονται πίσω από τα δένδρα, είναι των οικογενειών Βογιατζή, των θείων μου, αδελφών Χαράλαμπου, Παντελή και Θεόδωρου, που έχουν φύγει από την ζωή πριν από πολλές δεκαετίες. Τα δύο πρώτα από αυτά ανεγέρθηκαν μεταξύ των ετών 1890-1910 και το τρίτο την εποχή της φωτογραφίας (1927), όπως προκύπτει από τα οικοδομικά υλικά που φαίνονται στην φωτογραφία.
Στα τρία αυτά αρχοντικά σπίτια που υπάρχουν μέχρι σήμερα, ο γνωστός σκηνοθέτης Θεόδωρος Αγγελόπουλος γύρισε τον Μάρτιο του 1986 σκηνές από την ταινία του «Ο Μελισσοκόμος», με πρωταγωνιστή τον διάσημο Ιταλό ηθοποιό Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι (1924-1996).
Δεξιά της φωτογραφίας μόλις διακρίνεται η παλιά ξύλινη τότε γέφυρα, που οδηγεί στην ανηφορική οδό Αιμιλιανού. Στην αρχή της οδού αυτής υπάρχει και το πατρικό μου σπίτι, στο οποίο κατοικεί η οικογένειά μου τουλάχιστον από την δεκαετία του 1850 μέχρι σήμερα, δηλαδή μένουμε στην ίδια γειτονιά για περισσότερα από 170 χρόνια.
Στο βάθος της οδού, στους πρόποδες του βουνού, φαίνεται η γνωστή περιοχή «Τα Καυκάσικα», επειδή εκείνη περίπου την περίοδο 1922-1923 είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή αυτή οι συμπολίτες μας Πόντιοι, μετά τα τραγικά γεγονότα του 1922, ακολουθώντας και αυτοί την μοίρα εκατομμυρίων Ελλήνων που ξεριζώθηκαν από τις επί χιλιετίες πατρογονικές τους εστίες. Μεταξύ αυτών και η μακαρίτισσα μητέρα μου, που ήρθε από τον Πόντο σε ηλικία 10 ετών και μέχρι τα βαθειά της γεράματα μας διηγούνταν με συγκίνηση τα τραγικά αυτά γεγονότα που η ίδια είχε ζήσει στα παιδικά της χρόνια.
Τέλος στο πάρκο αυτό της Πλατείας Ερμού, όπου στις δεκαετίες του 1950 και 1960 δεν είχε πια άνθη και φυτά, παίζαμε ποδόσφαιρο και άλλα παιχνίδια δεκάδες παιδιά της γειτονιάς μας, που τότε, πριν από 50-60 χρόνια έσφυζε από ζωή και χαρούμενες νεανικές φωνές. Σήμερα που διανύουμε την τρίτη ηλικία της ζωής μας, όσοι έχουμε μεγαλώσει και κατοικήσει σε αυτήν την γειτονιά, διατηρούμε μεταξύ μας άριστες φιλικές σχέσεις, επειδή μας συνδέουν ευχάριστες νεανικές αναμνήσεις, που θα μας συνοδεύουν σε όλη μας την ζωή.-
Θανάσης Βογιατζής
Φλώρινα 22-5-2020
