Η ταβέρνα της «Χήρας» στη Φλώρινα
Γράφει η Έρη Βαγουρδή |
Σχετικά μεγάλη έμαθα λεπτομέρειες για την, ιστορική πλέον, ταβέρνα της «Xήρας».
Όλα ξεκίνησαν βλέποντας πιο προσεχτικά μια παλιά φωτογραφία στα οικογενειακά άλμπουμ…
Πολλές φορές στο παρελθόν την είχα δει, μα πάντα επιφανειακά, και βιαστικά την προσπερνούσα.
Τέλη της δεκαετίας ’40, αρχές ’50.
Το μαγαζί, που βρισκότανε στην πατρική μονοκατοικία της Παύλου Μελά, το έστησε ο παππούς Νίκος Βαγουρδής. Τραπεζοκαθίσματα, σόμπα, ψυγεία και δύο πίνακες του Βυζάντη και του Παυλίδη, κοσμούσαν στους τοίχους. Τώρα, έπρεπε να βρεθεί αυτός που θα το δούλευε. Και βρέθηκε. Ήταν το ζεύγος Δίσνιτσα! Ο Λεωνίδας, με καταγωγή από τη Βόρειο Ήπειρο και η Βαγγελή.
Βρέθηκε και το όνομα!
«Η Ωραία Ελλάς»!!!
Οι δουλειές, στην αρχή δεν πήγαιναν και τόσο καλά.
– Ο Λεωνίδας ήταν λίγο δύστροπος, «κομματάκι» ανάποδος άνθρωπος, μου λέει ο πατέρας μου, από τον οποίο και μαθαίνω την ιστορία.
Μέχρι που φεύγει, πεθαίνει, και μένει μόνη της η Βαγγελή. Από τότε, είναι η «χήρα».
Μόνη ως προς τον σύντροφό της, γιατί στην ταβέρνα μέσα υπάρχουν και άλλα χέρια. Η μεγάλη κόρη, Ξανθίππη και ο μικρός γιος, Ναούμ. Υπήρχε ακόμα μία κόρη, η οποία όμως ήταν δασκάλα στο επάγγελμα. (σ.florinapast: πρόκειται για την κα Μαίρη Βουλγαράκη)
Μετά το θάνατο του Λεωνίδα, έρχεται να βοηθήσει την χήρα αδελφή του, ο Σταύρος Γαϊτάνης μαζί με τον Κίτσο Μπακάλη.
Οι δουλειές «ανοίγουν»… το μαγαζί αρχίζει να δουλεύει και μάλιστα καλά.
Ο καθένας έχει την ειδικότητά του! Στη σούβλα, τεχνίτης με μεράκι ο Κίτσος. Ο Ναούμ αναλαμβάνει τα σουβλάκια και μαζί με τη μητέρα του Βαγγελή, τα κεμπάπια. Και η υπέροχη, αξεπέραστη, μοναδική γεμιστή σπλήνα, βγαίνει από τα χέρια του Σταύρου.
Και φυσικά? οι θαμώνες! Βουτσιάδης Τάκος, Παπαϊωακείμ Παντελής, Τυρπένου Βαγγέλης, Ρόζας Κωνσταντίνος… μαζί, πάντα με την απαραίτητη κιθάρα! Το κέφι και τα τραγούδια έφταναν μέχρι επάνω, στο σπίτι! Ποια ηχομόνωση τα χρόνια εκείνα!!!
Όλα αυτά μέχρι το 1967.
Επτά αδέλφια, εν ζωή ήταν ο πατέρας μου, αφού ο πρωτότοκος γιος είχε φύγει πολύ νωρίς, στα δεκαεπτά του χρόνια. Η μόδα(;), η ανάγκη(;) της αντιπαροχής, χτυπάει και την οικογένειά μας. Αποφασίζουν να γκρεμίσουν, δυστυχώς, την παλιά οικογενειακή μονοκατοικία και στη θέση της να σηκωθεί πολυόροφη οικοδομή… να ικανοποιηθούν όλα τα «μερίδια»…
Αναγκαστικά, η «χήρα», πρέπει να φύγει… όπως και μεις για ένα διάστημα άλλωστε. Και το μαγαζί, το Πρακτορείο Εφημερίδων. Και έτσι, σκορπίσαμε!!! Εμείς στην πολυκατοικία απέναντι από το τρίτο Δημοτικό, μαζί με τις οικογένειες Τσώκα και Μαυρομάτη, το μαγαζί μας κάπου στη Νικολάου Χάσου, ο Κίτσος, είχε ήδη φύγει και είχε ανοίξει τη δική του ταβέρνα, δίπλα στο Εμπορικό Επιμελητήριο και η «Χήρα» στην πλατεία, στα κανόνια, όπου παρέμεινε μέχρι το δικό της, κατά κάποιο τρόπο, άδοξο τέλος. Ακόμα και οι δυο πίνακες σκόρπισαν, χάθηκαν, μέσα από τη μικρή αποθήκη που τους έβαλαν, μέχρι να αποφασίσουν για την δική τους τύχη οι συγγενείς!!! Τελικά, φαίνεται, κάποιοι άλλοι αποφάσισαν…
Από εκείνη την πλατεία ξεκινούν οι δικές μου αναμνήσεις. Στο παλιό σπίτι ήμουν πολύ μικρή!
Γεύσεις… μυρωδιές… εικόνες… τι να πρωτοθυμηθώ;
Τη μαυροφορεμένη από νωρίς, κυρά – Βαγγελή, μπροστά στη μεγάλη ψησταριά, με τη τσιμπίδα στα χέρια και τα ταλαιπωρημένα πόδια από την ορθοστασία, κρυμμένα κάτω από τις χοντρές μαύρες κάλτσες, τον χειμώνα, τις πιο λεπτές το καλοκαίρι, και την μαντήλα στα μαλλιά, να τη σιάζει, κάθε που χαλάρωνε το χαρακτηριστικό της δέσιμο…!
Τον Ναούμ, να καθαρίζει υπομονετικά, προσεκτικά, το άχρηστο λίπος από το κρέας, να το σιτέψει, όπως μόνο αυτός ήξερε…!
Τον Σταύρο, με την μεγάλη κατσαρόλα, να κουβαλάει τον μικρό του «θησαυρό». Αυτόν που για χάρη του, και όχι μόνο, περίμεναν σε ουρές οι πελάτες, να αδειάσει τραπέζι, για να τον γευτούν…! Την γεμιστή σπλήνα!!! Οι δε πελάτες όχι μόνο ντόπιοι. Η φήμη της «χήρας» είχε περάσει τα όρια της πόλης, του νομού, ακόμα και της χώρας!
Και αν ήμαστε άτυχοι και ο «θησαυρός» είχε τελειώσει, συμβιβαζόμασταν, μας ικανοποιούσε, μια μερίδα κεμπάπια με το θεϊκό ζουμί! Ίσως και λίγα σκόρπια γλυκάδια ή συκώτια, που είχαν δραπετεύσει από τη σπλήνα και κολυμπούσαν ελεύθερα στο ζουμάκι…! Να πάρουμε τη γεύση… έστω!!!
Την Ξανθίππη, στη κουζίνα, να ετοιμάζει, εκτός των άλλων, την πατατοσαλάτα, προς μεγάλη απογοήτευση των παιδιών, που το μαγαζί δε σέρβιρε ποτέ τηγανιτές πατάτες? !
Την κάπνα, και την απίστευτη μυρωδιά της, να μπλέκει με την κάπνα του Κυριαζή – άλλη ταβέρνα κι αυτή – να διαχέεται στην ατμόσφαιρα, να πλημμυρίζει το κέντρο της πόλης… κι αν φυσούσε και λίγο αεράκι, να φτάνει γαργαλιστική, προκλητική η τσίκνα στις μύτες των περιοίκων, και στις πιο πέρα γειτονιές…!
Μέχρι το 199 (;) όπου η θρυλική ταβέρνα «Η Ωραία Ελλάς», κατά κόσμον «Χήρα», έσβησε τα κάρβουνα, έσβησε την πετρογκάζ, αναποδογύρισε οριστικά τα κατσαρολικά, κατέβασε για πάντα τα ρολά. Κλείνοντας έτσι ένα μεγάλο κεφάλαιο γαστρονομίας, όχι gourmet, στην ακριτική μας πόλη, και παραδίδοντας τα σκήπτρα στους επόμενους, έχοντας βάλει όμως πολύ ψηλά τον πήχη της ποιότητας και της τεχνικής!!!
Αν κάποιος θυμάται την ακριβή χρονολογία που έκλεισε η «χήρα» θα χαρώ να μου την πει!
——-
[i] Το παραπάνω κείμενο αναδημοσιεύεται από το προσωπικό προφίλ της Έρης Βαγουρδή στο fb με την άδειά της. Την ευχαριστώ πολύ!
Συμπληρωματικά: Τα εγκαίνια της Ταβέρνας «Η Ωραία Ελλάς» στην πλατεία Ομονοίας έγιναν την Κυριακή στις 16 Μαρτίου 1969. Αυτό το πληροφορούμαστε από την «Φωνή της Φλωρίνης» φ.352/15-3-1969 με το εξής δημοσίευμα:
«Εγκαίνια Ταβέρνας: Αύριον και ώραν 11ην π.μ. θα τελεσθούν τα εγκαίνια της ταβέρνας «Η Ωραία Ελλάς» της κ. Ευαγ. Δίσνιτσα εις την πλατείαν Ομονοίας. Ιδιαίτεραι προσκλήσεις δεν θα σταλώσι.»
Ευχαριστούμε τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη για την επεξεργασία και επαναφορά της φωτογραφίας.
Σπύρος Χρ. Παπαχαρίσης
