Μνήμη Παντελή Παπαθανασίου, Δημάρχου Φλωρίνης (1951-1959)
Στο σημερινό φύλλο το “ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ” θα ανοίξει ο συμπολίτης μας Αθανάσιος Βογιατζής, ο γνωστός σε όλους μας συλλέκτης χιλιάδων φωτογραφιών από την Φλώρινα και τις δραστηριότητές της από το μακρύ παρελθόν μέχρι σήμερα, αλλά και ιστορικών κειμένων. Το κείμενό του αναφέρεται στον επί πολλά έτη διατελέσαντα Δήμαρχο Φλωρίνης αείμνηστο Παντελή Παπαθανασίου και παράλληλα σε πολλά ιστορικά γεγονότα της μακρινής εκείνης εποχής. Διαβάστε το.
Τον Ιανουάριο που μας πέρασε, συμπληρώθηκαν 35 ολόκληρα χρόνια από τον θάνατο του παλιού Δημάρχου Φλωρίνης, Παντελή Παπαθανασίου (1885-1976). Επειδή στην μνήμη των παλιών Φλωρινιωτών έχει μείνει ως ένας από τους πιο δραστήριους και δυναμικούς Δημάρχους της πόλης μας, στους δε νεωτέρους είναι σχεδόν άγνωστος, αξίζει νομίζω να του αφιερώσουμε το κείμενό μας αυτό.
Ο αείμνηστος Δήμαρχος Παπαθανασίου, άρχοντας του παλιού καιρού, είχε γεννηθεί στην Φλώρινα, την οποία υπεραγαπούσε, το έτος 1885 και κατοικούσε μέχρι τον θάνατό του, σε ηλικία 91 ετών, σε ένα παλιό αρχοντικό της οδού Καλλέργη, στο κέντρο της πόλεως, το οποίο διασώζεται μέχρι σήμερα.
Πατέρας του ήταν ο Ιερέας Παπαθανάσης Παπαϊωάννου (1850-1946), ο οποίος είχε χειροτονηθεί το 1894 και του οποίου η συμβολή στην απελευθέρωση της πόλης μας από τους Τούρκους το 1912 ήταν καθοριστική, καθότι ήταν Πρόεδρος της Επιτροπής Προκρίτων κατοίκων της Φλώρινας, που είχε συσταθεί για την απελευθέρωσή της. Η Επιτροπή αυτή, με κίνδυνο της ζωής των μελών της κατά την μετάβασή τους, πήγε και ειδοποίησε τον Ελληνικό Στρατό, που βρίσκονταν κοντά στο Αμύνταιο, για να έρθει εσπευσμένα και να απελευθερώσει την πόλη μας, όπως και έγινε, προλαβαίνοντας έτσι κατά μισή ώρα τον Στρατό των Σέρβων.
Ο Παντελής Παπαθανασίου, απόφοιτος του Ελληνικού Γυμνασίου Μοναστηρίου, από την εποχή της τουρκοκρατίας ακόμη και για πολλές δεκαετίες, διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο τόσο στα πολιτικά, όσο και στα πολιτιστικά πράγματα της πόλης μας. ΄Οπως μου έχει πει η μοναδική εγγονή του Παπαθανασίου, γνωστή οδοντίατρος της πόλης μας και αγαπημένη μου εξαδέλφη κ. Ελένη Βογιατζή – Καντιδάκη, ο παππούς της, σε νεαρότατη ηλικία, στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας, έδωσε εντολή σε μιά ορχήστρα Φλωρινιωτών, σε κάποια γιορτή, να παίξει τον Εθνικό μας ΄Υμνο. Οι τουρκικές αρχές τον συνέλαβαν, τον καταδίκασαν και για ένα χρονικό διάστημα έμεινε έγκλειστος στις φυλακές του Μοναστηρίου. Εκεί ο Παπαθανασίου γνώρισε τον μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα (1886-1972), που εκείνα τα χρόνια υπηρετούσε ως διάκονος στην Μητρόπολη Πελαγονίας – Μοναστηρίου και αναπτύχθηκε μεταξύ τους μια μακρόχρονη και δυνατή φιλία.
Το έτος 1908, μαζί με άλλους νέους της εποχής, ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του περίφημου πρώτου Μουσικού Συλλόγου Φλωρίνης «Ο ΟΡΦΕΥΣ», ο οποίος για πολλά χρόνια έτερψε τους παλιούς Φλωρινιώτες. Αργότερα, από την 1η Νοεμβρίου 1920 έως την 21η Σεπτεμβρίου 1922, σύμφωνα με το Μητρώο της Βουλής που έχω στην κατοχή μου, διετέλεσε Βουλευτής Φλωρίνης της Γ΄ Εθνοσυνέλευσις (Βουλή των Ελλήνων: Μητρώο Πληρεξουσίων, Γερουσιαστών και Βουλευτών 1822-1935, Αθήνα 1986, σελ. 260).
Ο Παπαθανασίου ήταν προσωπικός φίλος και οπαδός του μεγάλου ΄Ελληνα πολιτικού, διπλωμάτη και εξαίρετου συγγραφέα ΄Ιωνα Δραγούμη (1878-1920), που από το 1915 έως το 1920 υπήρξε Βουλευτής του Νομού μας και που τόσο άδικα έχασε την ζωή του, στα ταραγμένα χρόνια του εθνικού διχασμού.
Ο Ίων Δραγούμης, από τα νεανικά του ακόμη χρόνια και μέχρι τον θάνατό του, κρατούσε ημερολόγιο (1895-1920), το οποίο αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τα ιστορικά και όχι μόνο, γεγονότα της εποχής του.Πριν από 25 περίπου χρόνια, ο γνωστός εκδοτικός οίκος «ΕΡΜΗΣ» των Αθηνών, άρχισε να εκδίδει σε σειρά τόμων, το θαυμάσιο αυτό ημερολόγιο του ΄Ιωνα Δραγούμη, με τον τίτλο «ΦΥΛΛΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ», τα οποία έχω στην βιβλιοθήκη μου. Δυστυχώς μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί τέσσερις μόνον τόμοι (όχι κατά απόλυτη χρονολογική σειρά) και υπολείπονται άλλοι δύο, οι τόμοι Β΄ και Γ΄. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Φλώρινα παρουσιάζει ο Ε΄ τόμος (1913-1917), την περίοδο δηλαδή που ο Δραγούμης ήταν Βουλευτής Φλωρίνης και στον οποίο τόμο συχνά αναφέρεται σε γεγονότα του Νομού μας.
Δήμαρχος Φλωρίνης ο Παπαθανασίου εξελέγη για δύο συνεχείς τετραετίες, από την 15-4-1951 μέχρι την 5-4-1959. Με τα μεγάλα και σημαντικά έργα που πραγματοποίησε επί Δημαρχίας του, όπως το δίκτυο υδρεύσεως-αποχετεύσεως, γέφυρες και κρηπιδώματα του ποταμού, ασφαλτοστρώσεις οδών, πεζοδρόμια, άλση κ.λ.π., αναμόρφωσε την μεταπολεμική Φλώρινα, συνεχίζοντας έτσι το έργο των άξιων προπολεμικών προκατόχων του, αειμνήστων Δημάρχων Φλωρίνης Στέργιου (Τέγου) Σαπουντζή (1877-1960), Ιωάννη Θεοδοσίου (1881-1972), Νικολάου Χάσου (1892-1943) και άλλων. Στον τοπικό τύπο της δεκαετίας του 1950, συναντάμε πληθώρα έργων που έγιναν τότε και δεν μπορούμε δυστυχώς να απαριθμήσουμε.
Αλλά και στα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του 1940, ο Παντελής Παπαθανασίου με το κύρος που διέθετε και τον σεβασμό που ενέπνεε σε όλους, βοήθησε πολλούς Φλωρινιώτες από άσχημες καταστάσεις. ΄Εχω ακούσει προσωπικά παλιό Φλωρινιώτη, μακαρίτη τώρα, να διηγείται ότι την ζωή του την χρωστούσε στον Παπαθανασίου και αναφέρονταν με συγκίνηση σε αυτόν. Είχε μεσολαβήσει ο Παπαθανασίου στον τότε Πρόεδρο του Εκτάκτου Στρατοδικείου, που συνεδρίαζε στην Φλώρινα και έσωσε τον συμπολίτη μας, που δικάζονταν, από σίγουρη εκτέλεση.
Θυμάμαι τον Δήμαρχο Παπαθανασίου, προς το τέλος της δεκαετίας του 1950 και όλη την δεκαετία του 1960, σε προχωρημένη τότε ηλικία, να περνάει συχνά από την παλιά γέφυρα της γειτονιάς μου, στην συμβολή των οδών Ελευθερίας, Αβέρωφ και Αιμιλιανού, την οποία αυτός είχε κατασκευάσει (1953) και να κατευθύνεται, με το επιβλητικό του παράστημα και το άψογο πάντα ντύσιμό του (κοστούμι, ρεμπούμπλικο, παπιγιόν, μπαστούνι, το απαραίτητο μαντηλάκι και την αχώριστη πίπα του), στο σπίτι των παιδιών του, των καλών μου θείων Χρυσάνθης και Θεόδωρου Βογιατζή. Η μοναχοκόρη του Παπαθανασίου Χρυσάνθη, καλλονή της εποχής της, είχε παντρευτεί με τον παλιό γνωστό οδοντίατρο της πόλης μας Θεόδωρο Βογιατζή (1904-1973). Πολλά χρόνια αργότερα, ο διάσημος σκηνοθέτης Θεόδωρος Αγγελόπουλος, γύρισε στα αρχοντικά αυτά σπίτια των αρχών του 20ου αιώνα, των αδελφών Βογιατζή, μερικές σκηνές από την ταινία του «Ο Μελισσοκόμος», με πρωταγωνιστή τον μεγάλο Ιταλό ηθοποιό Μαρτσέλο Μαστρογιάνι (1924-1996).
Το Δημοτικό Συμβούλιο Φλωρίνης, πριν από πολλά χρόνια, αναγνωρίζοντας την προσφορά προς τον τόπο μας και τιμώντας την μνήμη, τόσο του Δημάρχου Παπαθανασίου, όσο και του Ιερέα πατέρα του, έδωσε τα ονόματά τους σε δύο οδούς της πόλης μας.
Αυτός ήταν ο άρχοντας της παλιάς Φλώρινας, Δήμαρχος Παντελής Παπαθανασίου, που στην μνήμη των παλιών Φλωρινιωτών έχει μείνει ως ένας από τους πιό δραστήριους, δυναμικούς και αγαπητούς Δημάρχους της πόλης μας._
Θανάσης Βογιατζής, Φλώρινα
15-2-2011
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Φλωρίνης και άλλοι παράγοντες της πόλης μας, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, έχοντας στο μέσον τον αείμνηστο Δήμαρχο Παντελή Παπαθανασίου (με το παπιγιόν). Δίπλα του η μοναχοκόρη του, μακαρίτισσα εδώ και χρόνια, Χρυσάνθη Βογιατζή.-
