Ο αυτοδίδακτος Φλωριναίος ζωγράφος Λεωνίδας Παυλίδης (1904-1977)
Γράφει ο Σπύρος Παπαχαρίσης |
Ο Λεωνίδας Παυλίδης συγκαταλέγεται σε εκείνη την ομάδα των ζωγράφων οι οποίοι σύμφωνα με τον Τάκη Μπέσσα αποτέλεσαν την προδρομική κατάσταση των καλλιτεχνών που τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν ακαδημαϊκές σπουδές αφού πρώτα σχημάτισαν μέσα στον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Φλωρίνης «Ο Αριστοτέλης» ένα από τα πρώτα εργαστήρια εικαστικών τεχνών της Βόρειας Ελλάδας, με την σύγχρονη εκπαιδευτική ερμηνεία του όρου. [1]
Μαζί με τον πρωτότοκο γιο του Χρήστο*, τους Ηλία Βυζάντη, τον Δημήτρη Μπούτζιο, τον Γιώργο Λιναρά, τον Δημήτρη Καλαμάρα, τον Λεωνίδα Καλαμάρα, τον Στερίκα Κούλη, τον Γιώργο Κόρα, τον Νεοπτόλεμο Γκέρκα, τον Παντελή Ζηβονίδη, τον Γιώργο Καλτσούνη, τον Βαγγέλη Μπάρα κ.ά., ίδρυσαν και λειτούργησαν τον «Όμιλο Καλών Τεχνών» του «Αριστοτέλη» (1945), ο οποίος έδωσε αργότερα και ως τις μέρες μας την φυσιογνωμία και το χαρακτήρα της πόλης μας, ως πόλης των ζωγράφων και των γλυπτών. Την ταυτότητα αυτή θα χρησιμοποιήσουν οι φορείς της περιοχής για τη διεκδίκηση της ίδρυσης – και τελικά την ίδρυση το 2006 – του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στην πόλη της Φλώρινας.
«Ο Λεωνίδας Παυλίδης ήταν αυτοδίδακτος ζωγράφος, όπως και οι περισσότεροι ζωγράφοι της Φλώρινας την εποχή εκείνη. Γεννήθηκε στην Φλώρινα το 1904. Οι γονείς του ήταν εύποροι Καστοριανοί και το κύριο επάγγελμά του ήταν γουνοποιός. Το κατάστημα, το οποίο διατηρούσε στη Φλώρινα, ήταν κατάμεστο από ελαιογραφίες, τις οποίες δώριζε στους πελάτες του ή πουλούσε σε χαμηλές τιμές. Φύσει κλειστός και ρομαντικός χαρακτήρας ο Λεωνίδας Παυλίδης δεν βγήκε σχεδόν ποτέ στην ύπαιθρο, αλλά περιοριζόταν σε θέματα που στο μεγαλύτερο μέρος τους ήταν αντιγραφές από φωτογραφίες και καρτ ποστάλ, στα οποία έδινε ένα προσωπικό τόνο λυρισμού. Αργότερα, στην ώριμη γι΄ αυτόν δεκαετία του 40, φιλοτέχνησε αρκετές προσωπογραφίες και τοπία της Φλώρινας και της Καστοριάς, πολλά δε έργα του υπάρχουν σκορπισμένα σε σπίτια, καταστήματα και στους παλιούς συλλόγους της Φλώρινας.
Το γούστο του κοινού της εποχής τον οδήγησε σε μια λαϊκότερη νατουραλιστική προσπάθεια, στην οποία διαφαίνεται αμέσως ο προσωπικός χαρακτήρας των έργων του. Τα χρώματά του έντονα και θερμά προδιέγραφαν την εξέλιξη μιας λαϊκής δυναμικής, την οποία δε κατάφερε να αξιοποιήσει. Οι αντιγραφικές ικανότητές του τον είχαν καταστήσει πολύ δημοφιλή στις διακοσμητικές απαιτήσεις των καιρών και ποτέ δεν αρνιόταν να δίνει μαθήματα ζωγραφικής, ακόμα και την ώρα της δουλειάς του. Η αγάπη του για την τέχνη μεταλαμπαδεύτηκε στα παιδιά του, από τα οποία ό ένας, ο Αριστοτέλης, ασχολήθηκε ερασιτεχνικά, για ένα διάστημα, με τη ζωγραφική και ο άλλος, ο Αντώνης, έγινε από τους αξιολογότερους ποιητές της Φλώρινας. Η αγάπη του για τη μουσική τον οδήγησε στη φιλοτέχνηση μιας μεγάλης σειράς μουσουργών, στην οποία διακρίνεται, ο μνημειακός χαρακτήρας των έργων του. Στο ενεργητικό των εικαστικών δραστηριοτήτων του Λεωνίδα Παυλίδη καταγράφουμε μια άτυπη ατομική έκθεση έργων του το 1959 στην Καστοριά και μερικές ομαδικές. Πέθανε το 1977 στη Φλώρινα. Δεν χρειάστηκε να κάνει ατομική έκθεση στον τόπο του, γιατί το κατάστημα το οποίο διατηρούσε ήταν και μόνιμη έκθεση των έργων του». [2]
Οι τρεις πρώτες φωτογραφίες που παρουσιάζονται στο florinapast προέρχονται από το Ιστορικό Αρχείο του «Αριστοτέλη», συλλογή Αντώνη Παυλίδη (αείμνηστου γιου του Λεωνίδα Παυλίδη, ο οποίος είναι ένας από τους Μεγάλους Ευεργέτες του Φ.Σ.Φ. «Ο Αριστοτέλης»). Η κύρια φωτογραφία της ανάρτησής μας είναι από το εργαστήρι ζωγραφικής του Λεωνίδα Παυλίδη και τοποθετείται στο 1955 σύμφωνα με μαρτυρία της Μερόπης Ταλιαδώρου η οποία διακρίνεται δεξιά του. Στα αριστερά του η Νίκη Πάλλα. Πατέρας της ήταν ο Γεώργιος Πάλλας, επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης στη Φλώρινα εκείνη την περίοδο.
Η τέταρτη φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο του Θανάση Βογιατζή. Εικονίζεται ο Λεωνίδας Παυλίδης με τους πίνακες της σειράς των μεγάλων μουσουργών.
* Ο κ. Παύλος Παυλίδης, γιος του Χρήστου Παυλίδη μας πληροφόρησε για τα παρακάτω. Τον ευχαριστούμε θερμά:
Παύλος Παυλίδης: O πατέρας μου Χρήστος Παυλίδης ήταν δικηγόρος στην Θεσσαλονίκη και πρωτότοκος γιος του Λεωνίδα Παυλίδη. Απεβίωσε το 1998. Από μικρή ηλικία ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την ζωγραφική κατά περιόδους. Ειδικά λίγα χρόνια πριν το τέλος της ζωής του, αρκετά παραγωγικά με ζωγραφική και κολάζ. Ταλαντούχος στον τομέα αυτόν υπήρξε και ο δεύτερος γιός του Λεωνίδα Παυλίδη, Αριστοτέλης, ο μοναδικός εν ζωή σήμερα, που ζει στην Μελβούρνη της Αυστραλίας από το 1954 και συνδύασε την σχεδιαστική του ικανότητα με την επαγγελματική του πορεία ως επιγραφοποιός για μεγάλο διάστημα. Σωστά αναφέρεται για τον τρίτο γιο, Αντώνη, η κλίση προς την ποίηση.
Σπύρος Χρ. Παπαχαρίσης
1. «Η Εικαστική Φλώρινα (1941-1976)», Τάκης Μπέσσας, Δημόσια Βιβλιοθήκη Φλώρινας, Βασιλικής Πιτόσκα – Βαρνά, 1993, σ. 32
2. ο.π. σ. 34, 35
