Η χορωδία του «Αριστοτέλη» Φλώρινας στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο του 1943
Γράφει ο Σπύρος Παπαχαρίσης |
Η ανάρτηση αφορά στον ιστορικό σύλλογο του Φ.Σ.Φ. «Ο Αριστοτέλης». Στον σύλλογο ο οποίος ιδρύθηκε στα δύσκολα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής (30 Ιουλίου 1941), και ο οποίος με όχημα τον πολιτισμό προσπάθησε να κρατήσει υψηλά το ηθικό των Ελλήνων απέναντι στην Βουλγαρική προπαγάνδα και την κατοχή των Ναζί.
Θα αναφερθούμε σε μια από τις ιστορικές εξορμήσεις – εκδηλώσεις του, το έτος 1943 στη διάρκεια της κατοχής.
Ανατρέχοντας στο Ιστορικό Αρχείο του συλλόγου θα τεκμηριώσουμε το φωτογραφικό υλικό με κείμενα.
Πρόκειται για τις παραστάσεις της Ανδρικής και Μικτής Χορωδίας του ΦΣΦΑ που δόθηκαν στην Θεσσαλονίκη τέλη Ιουνίου του 1943 υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Θεόδωρου Θωμαΐδη, ο οποίος θα απαγχονιστεί από τους Γερμανούς καταχτητές στην Κλαδοράχη μαζί με 14 Έλληνες έναν περίπου μήνα αργότερα, στις 9 Αυγούστου του 1943.
Οι φωτογραφίες που παρουσιάζουμε είναι από την αναχώρηση των μελών της χορωδίας και της διοίκησης του συλλόγου από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Φλώρινας την Παρασκευή 25 Ιουνίου 1943. Επίσης δύο φωτογραφίες, μία με τους άνδρες χορωδούς και μία με τις γυναίκες έχουν ληφθεί ενδεχομένως στη Θεσσαλονίκη κατά τις ημέρες της εκεί παραμονής της χορωδίας. Όλες οι φωτογραφίες προέρχονται από το Ιστορικό Αρχείο του Φ.Σ.Φ. «Ο Αριστοτέλης». Τέλος από το Αρχείο Νικολάου Ν. Χάσου προέρχονται δύο προγράμματα των συναυλιών.
Στο φύλλο 819/4 της εφημερίδας «Έθνος» της Φλώρινας του Σαββάτου 26 Ιουνίου 1943 αφιερώνονται οι δυο εσωτερικές σελίδες για την παρουσίαση του «Αριστοτέλη» και της μέχρι τότε δράσης του αλλά ανακοινώνεται και η μετάβαση της χορωδίας του στη Θεσσαλονίκη. Αντιγράφουμε:
——————————
Ο Φ.Σ.Φ. «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» ΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΝ
Χθες ανεχώρησαν 150 περίπου νέοι του ΦΣΦ «Αριστοτέλης» δυνοδευόμενοι υπό του Διοικητικού και Πειθαρχικού Συμβουλίου των, υπό συνοδών καθηγητών και καθηγητριών, υπό αντιπροσώπων της Νομαρχίας και του Δήμου δια την Θεσσαλονίκην, όπου θα παραμείνωσιν επί τριήμερον.
Η Ανδρική και Μικτή Χορωδία θα δώσει τρεις Συναυλίας. Μίαν εις το Βασιλικόν Θέατρον, μίαν εις την αίθουσαν του Κινηματογράφου «Τιτάνια» και μέρος του προγράμματος εις την Βυζαντινήν Εκκλησίαν του Αγίου Γεωργίου, εν συνδυασμό μετά της Συμφωνικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης.
Τους συνοδεύουν αι ευχαί όλων μας.
——————————
Στο ίδιο φύλλο με τον τίτλο «ΞΕΚΙΝΩΝΤΑΣ», δημοσιεύονται και τα λόγια που απηύθυνε το Διοικητικό Συμβούλιο προς τους νέους που θα συμμετείχαν στις εκδηλώσεις της Θεσσαλονίκης:
——————————
ΞΕΚΙΝΩΝΤΑΣ
Ξεκινώντας για την Θεσσαλονίκη, αγαπητοί φίλοι, ο Σύλλογός μας, κάνει την πρώτη του σοβαρά εξόρμηση έξω από τα σύνορα της περιφερείας μας.
Βαρειά η ευθύνη όλων μας. Ευθύνη απέναντι εκείνων που θα μας φιλοξενήσουν. Ευθύνη απέναντι της κοινωνίας μας, ευθύνη απέναντι του εαυτού μας και του Συλλόγου μας.
Ξεκινάμε για την Θεσσαλονίκη, όχι εγωιστικά και ματαιόδοξα σκεπτόμενοι. Δεν θα πάμε για να επιδείξουμε τέχνη και να τους μάθουμε. Όχι! Ξεκινάμε για να δείξουμε πως μέσα σ΄αυτούς τους χαλεπούς καιρούς, μέσα σ΄αυτούς τους καιρούς του άκρατου εγωισμού, της αναρχίας και του απαίσιου αρριβισμού, υπάρχουν νέοι που σκέπτονται και εργάζονται για τον πλούτο του πνεύματος και της ψυχής.
Ξεκινάμε 150 νέοι για να δείξουμε τι πράγματα μπορεί να κατορθώση η αγάπη, η κατανόηση, η πειθαρχία, μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα.
Μέσα σε ελάχιστο καιρό φέραμε το Σύλλογό μας στο ύψος που στέκεται σήμερα.
Στα χέρια μας είναι να τον γκρεμίσουμε ή να τον στερεώσουμε.
Η κοινωνία και οι φίλοι μας, μας παρακολουθούν σε κάθε μας εκδήλωση. Σκεφθήτε ότι κάθε πράξις μας θα κριθή και κάθε σφάλμα μας θα κατακριθή και θα αντανακλάση σε όλην την ύπαρξη του Συλλόγου.
Ας έχουμε τον εγωισμό να μην δώσουμε αφορμές για επικρίσεις και στενοχώριες. Ας φανούμε καλύτεροι από κάθε άλλη φορά, δείχνοντας στον κόσμο πως είμαστε άξιοι και ώριμοι για να οδηγήσουμε τον Σύλλογό μας στα πεπρωμένα, για τα οποία τον ονειρευόμεθα.
——————————
Οι παραστάσεις θα πραγματοποιηθούν στην Θεσσαλονίκη και στο επόμενο φύλλο του «Έθνους», 819/44- 3/7/1943 διαβάζουμε:
——————————
Η ΧΟΡΩΔΙΑ ΜΑΣ
Κατόπιν τριών θριαμβευτικών εμφανίσεών της εις Θεσσαλονίκην, επανήλθε, την πρωίαν της παρελθούσας Τετάρτης, εις την πόλιν μας, η τόσον επαξίως και τιμητικώς εκπροσωπεύσασα την πόλιν μας μικτή, εξ 130 περίπου εκτελεστών και υπό την διεύθυνσιν του αγαπητού μας μαέστρου κ. Θ. Θωμαΐδου, χορωδία του «Αριστοτέλους» Φλωρίνης.
Τα παιδιά μας, που για πρώτη των φορά ενεφανίσθησαν ενώπιον ανωτέρου μουσικού κοινού, ως το της Θεσσαλονίκης, ο μαέστρος των κ. Θ. Θωμαΐδης και οι παρακολουθήσαντες αυτούς αντιπρόσωποι του Συλλόγου, του Δήμου, της Νομαρχίας και συμπολίται μας, εκφράζουν με ενθουσιασμόν την απόλυτον ικανοποίησίν των τόσο δια τας από πάσης απόψεως αρτίας και επιτυχείς καλλιτεχνικάς εμφανίσεις των, ενώπιον των Γερμανικών Αρχών και Στρατευμάτων Κατοχής και του φιλόμουσου κοινού της Θεσσαλονίκης, όσο και δια το πρωτοφανές ενδιαφέρον, τον ακράτητον ενθουσιασμόν, τα ειλικκρινή συγχαρητήρια και τας εν γένει θερμοτάτας εκδηλώσεις με τας οποίας υπεδέχθησαν και παρηκολούθησαν ούτοι τα ς εμφανίσεις των εις το Εθνικόν Θέατρον, τα «Τιτάνια» και το Βυζαντινόν Μουσείον «Ναόν Αγ. Γεωργίου» ένθα επευφημήσθησαν και κατεχειρικροτήθησαν υπό χιλιάδων φιλομούσων ακροατών Ελλήνων τε και Γερμανών.
Αξίζει κάθε έπαινος και ευαρέσκεια εις τους οπωσδήποτε συντελέσαντες δια την πραγματοποίησιν και επιτυχίαν των ως άνω καλλιτεχνικών εμφανίσεων της χορωδίας μας αι οποίαι όχι μόνον τιμούν την πόλιν μας αλλά και αποδεικνύουν την ζωτικότητα, ανωτερότητα και πολιτισμόν αυτής.
——————————
Στο φύλλο 819/45-10/7/1943 του «Έθνους» ο Π..ς περιγράφει σε εκτενές κείμενο – ρεπορτάζ – όλη την εξόρμηση, τις παραστάσεις αλλά και παραλειπόμενα από την παραμονή της χορωδίας στη Θεσσαλονίκη.
Για τις στιγμές της αναχώρησης γράφει:
——————————
Ετρίβαμε τα μάτια μας το πρωί εκείνο βλέποντας τον κόσμο που κατέβαινε απ΄ όλα τα σημεία βιαστικά στο σταθμό, δίνοντας κάποιον ιδιαίτερο γιορτάτικο τόνο στην πόλι μας, για να ξεπροβοδίση τους δικούς του που έφευγαν με τον «Αριστοτέλη» στη Θεσσαλονίκη, για το μεγάλο ταξείδι που από μέρες τώρα απεφάσισε ο λαμπρός αυτός Σύλλογος, και τους συνόδευσε με τις καλύτερες ευχές για την επιτυχία της προσπαθείας του και την ευόδοσι του σκοπού των.
——————————
Όπως προκύπτει από τα δημοσιεύματα η αναχώρηση της χορωδίας του ΦΣΦΑ πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στις 25 1ουνίου 1943. Το Σάββατο 26 Ιουνίου η Ανδρική και Μικτή Χορωδία παρουσίασε το πρόγραμμά της στην αίθουσα του Βασιλικού (Εθνικού) Θεάτρου σε ακροατήριο αποτελούμενο από Αξιωματικούς και οπλίτες του Γερμανικού Στρατού. (φωτογραφικό τεκμήριο: το πρόγραμμα της εκδήλωσης – Αρχείο Νικολάου Ν. Χάσου).
Την Κυριακή 27 Ιουνίου, στις 11 το πρωί, παρουσίασε το πρόγραμμα στα «Τιτάνια» μπροστά σε πολυάριθμο ακροατήριο. (φωτογραφικό τεκμήριο το πρόγραμμα της εκδήλωσης – Αρχείο Νικολάου Ν. Χάσου).
Το απόγευμα της ίδιας μέρας η χορωδία παρουσίασε το πρόγραμμα στον Ναό του Αγίου Γεωργίου (Ροτόντα).
Για την ιστορία αναφέρουμε τα ονόματα των χορωδών που έλαβαν μέρος σε εκείνες τις ιστορικές συναυλίες:
Γυναίκες χορωδοί
Αρχηγός: Σταμπουλή Ελισσάβετ
Σοπράνες
1. Λάμπρου Νίτσα
2. Αρλέτου Αθηνά
3. Αρλέτου Αφροδίτη
4. Αμυγδαλίδου Ρούλα
5. Βαγουρδή Ευθυμία
6. Βουβουλίκα Μαρίκα
7. Γεωργάκη Έλλη
8. Γιαννάκη Ζωή
9. Γεωργάκη Ζαχαρούλα
10. Γραικού Ξανθίππη
11. Δημητριάδου Κατίνα
12. Ζησοπούλου Καίτη
13. Θώμου Νίτσα
14. Κοσκοσίδου Μαρία
15. Κοζάρη Αφροδίτη
16. Κοσμά Θωμαϊς
17. Κουτουνίδου Δέσποινα
18. Κοντογιάννη Ρωξάνη
19. Λιώτση Λίτσα
20. Λιάκου Ευτέρπη
21. Μάνη Κατίνα
22. Νάκη Όλγα
23. Πύρζα Κική
24. Πιτόσκα Ιουλία
25. Παπαδοπούλου Νούλα
26. Ραμπίδου Έλλη
27. Σταμπουλή Ελισσάβετ
28. Φωτεινού Σούλα
29. Χατζητάση Νίκη
30. Χάσου Ζαχαρούλα
31. Χασοπούλου Ευτυχία
Άλτες
32. Κυριακοπούλου Κική (επιμελήτρια)
33. Αμυγδαλίδου Χρυσούλα
34. Βησάρη Καλληρόη
35. Γιάτα Ερμιόνη
36. Γεωργίου Δώρα
37. Γεωργίου Αθηνά
38. Δαφίνη Ελένη
39. Δουγιάκη Ισμήνη
40. Ζήκου Ευγενία
41. Ζηκίδου Αθηνά
42. Ζάβαλη Καίτη
43. Ηρακλέους Άννα
44. Ιωαννίδου Αιμιλία
45. Κοσκοσίδου Ευτυχία
46. Κοσκοσίδου Σωτηρία
47. Κοσμά Φανή
48. Κυριακοπούλου Φανή
49. Κοκοτού Ντίνα
50. Κεραμιτσή Ευαγγελία
51. Λουκίδου Βιλέττα
52. Μούλη Φανή
53. Μιχαηλίδου Λευκοθέα
54. Μιχαηλίδου Βσιλική
55. Νικολάου Αλίκη
56. Πέιου Φανή
57. Παπακωνσταντίνου Βάντα
58. Σίμου Αντιγόνη
59. Στεφανίδου Ανθούλα
60. Τούζου Ρωξάνη
61. Ταχούλα Ζαχαρούλα
62. Τσάγια Κλειώ
63. Τζίκα Ευγένια
64. Τσούρη Χαρ.
65. Χλιμίντζα Τιτίκα
66. Χάρη Όλγα
67. Χριστοφίδου Μαρία
68. Χουβαρδά Άννα
Άνδρες Χορωδοί
Αρχηγός: Γεωργίου Γεώργιος
Τενόροι
1. Καλίντσης Ναούμ (επιμελητής)
2. Αργυρόπουλος Ιωάννης
3. Γεωργόπουλος Ρούλης
4. Ηρακλέους Χρήστος
5. Κίζος Αθανάσιος
6. Μούλης Πέτρος
7. Μάρκου Π.
8. Οσλόφτσης Παντελής
9. Πατσούρης Μιχαήλ
10. Πισίρης Αντώνης
11. Πιτόσκας Γεώργιος
12. Παπαμανώλης Ιωάννης
13. Παπαπασχάλης Π.
14. Πύρζας Γεώργιος
15. Σαπουντζής Γεώργιος
16. Σαπουντζής Κωνσταντίνος
17. Τάχου Κυριάκος
Σεκόντοι
18. Νεστορόπουλος Πέτρος (επιμελητής)
19. Αναγνωστάκης Αλέξιος
20. Βελουδάκης Γεώργιος
21. Γαϊτάνης Σταύρος
22. Γεωργίου Γεώργιος
23. Ηλίας Ευάγγελος
24. Θεοδοσίου Γεώργιος
25. Καλαούζης Σταύρος
26. Κιάντος Δημήτριος
27. Κεραμιτσής Γεώργιος
28. Κυριαζής Χριστόφορος
29. Νικολάου Χρήστος
30. Παπάς Αναστάσιος
31. Παπαστεφάνου Γεώργιος
32. Τομπάς Ευριπίδης
33. Τσάκωνας Ιωάννης
34. Τσώμης Κωνσταντίνος
35. Χατζηιωάννου Δανιήλ
Βαρύτονοι
36. Παπαστεφάνου Θωμάς (επιμελητής)
37. Αϊβατζίδης Παναγιώτης
38. Γρούιος Λάζαρος
39. Γκέρκας Νεοπτόλεμος
40. Δασκαλάκης Χαρίλαος
41. Ζήσης Ευάγγελος
42. Κοϊδης Γεώργιος
43. Πασακιωτίδης ή Πασακιώτης Άγγελος
44. Καϊάφας Δημήτριος
45. Κοντογιάννης Αναστάσιος
46. Καράγιας Αθανάσιος
47. Λουκίδης Δημητριος
48. Μεγαλομάστορας Γεώργιος
49. Παπαδάκης Ιωάννης
50. Ρώμπαπας Κωνσταντίνος
51. Σερεσλής Ευάγγελος
52. Σαπουντζής
53. Τριαντάφυλλίδης Δημήτριος
54. Φίσκας Περικλής
55. Χρηστίδης Φιλώτας
Μπάσσοι
56. Παπαστεφάνου Εμμανουήλ (επιμελητής)
57. Αρβανίτης Γεώργιος
58. Βόικος Περικλής
59. Βουτσιάδης Δημήτριος
60. Βρίτσιος Ιωάννης
61. Βυζάντης Ηλίας
62. Γεωργίου Παντελής
63. Καϊάφας Νικόλαος
64. Κοντογιάννης Αναστάσιος
65. Πασακιωτίδης Άγγελος
66. Παπαδάφος Κωνσταντίνος
67. Παπαδόπουλος Μίμης
68. Σιέρρος Αθανάσιος
69. Τσάπανος Νικόλαος
70. Τσιώμης Ιωάννης
