Οι εορταστικές εκδηλώσεις της εκατονταετηρίδας της ανεξαρτησίας στην Φλώρινα του 1930
Ύστερα από πολύμηνη απουσία της στήλης μας “Παράθυρο στο Παρελθόν”, ο Θανάσης Βογιατζής μας δίνει την αφορμή με ένα κείμενό του να επανέλθουμε. Δημοσιεύουμε λοιπόν την ιστορική του αναφορά για την εορταστική ημέρα της εκατονταετηρίδας της ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους 1830-1930 όπως αυτή γιορτάστηκε στη Φλώρινα.
Γράφει ο Θανάσης Βογιατζής:
Πριν από λίγες ημέρες, τακτοποιώντας το φωτογραφικό αρχείο μου, βρήκα μια σπάνια φωτογραφία από τις εορταστικές εκδηλώσεις της εκατονταετηρίδας, που έγιναν στην Φλώρινα τον Νοέμβριο του 1930.
Σήμερα, 80 ολόκληρα χρόνια μετά, ασφαλώς λίγοι θα γνωρίζουν και ελάχιστοι θα υπάρχουν ακόμη ανάμεσά μας που έζησαν το γεγονός αυτό. Σε όλη την διάρκεια του σωτηρίου έτους 1930, εορτάσθηκαν με μεγάλη λαμπρότητα σε όλες τις πόλεις της Ελληνικής Επικράτειας, αλλά και σε μεγάλες πόλεις του εξωτερικού όπου υπήρχε Ελληνισμός, τα 100 χρόνια από την ανεξαρτησία του Ελληνικού Κράτους (1830-1930).
Στην Φλώρινα, οι εορταστικές εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 9 Νοεμβρίου 1930 και ήταν διπλή γιορτή για την πόλη μας, εορτάζοντας συγχρόνως και την 18η επέτειο της απελευθερώσεώς της από τον τουρκικό ζυγό, στις 8 Νοεμβρίου του 1912.
Ερευνώντας εφημερίδες της Θεσσαλονίκης της εποχής εκείνης, αλλά και τοπικές εφημερίδες της Φλώρινας της ίδιας περιόδου που έχω στο αρχείο μου, βρήκα πολύ ενδιαφέροντα κείμενα για τις εκδηλώσεις αυτές.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ωραιότατο και εκτενέστατο πρωτοσέλιδο άρθρο με τον τίτλο “Η ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡΙΣ – Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΦΛΩΡΙΝΑΝ”, που δημοσιεύθηκε στην ιστορική εφημερίδα της Θεσσαλονίκης “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ” στις 13-11-1930. Ευχάριστη έκπληξη για εμένα ήταν, το ότι το κείμενο αυτό το είχε γράψει ο τότε ανταποκριτής της εφημερίδας στην πόλη μας, Φλωρινιώτης καθηγητής Ευάγγελος Τζιάτζιος. Αξίζει όμως νομίζω, πριν καταχωρήσουμε, για όσους ενδιαφέρονται για το απώτερο παρελθόν της Φλώρινας, ορισμένα αποσπάσματα από το κείμενό του, να αναφερθούμε για λίγο και στον αείμνηστο Ευάγγελο Τζιάτζιο.
Ο εξαίρετος καθηγητής της φιλολογίας και συγγραφέας Ευάγγελος Τζιάτζιος (1904-1948), γνωστός στην εποχή του όχι μόνον στην Φλώρινα, αλλά και σε άλλες πόλεις όπου υπηρέτησε ως καθηγητής αφήνοντας άριστες εντυπώσεις, κατάγονταν από την Δροσοπηγή. Στον προπολεμικό τύπο της Φλώρινας και της Θεσσαλονίκης, συναντάμε διεσπαρμένα πολλά κείμενά του, που όλα διακρίνονται για το πολύ ενδιαφέρον περιεχόμενό τους και την υπέροχη γραφή τους. Συχνά μου μιλούσε για τον Τζιάτζιο ο συγχωριανός του, παλιός συνάδελφός μου στην υπηρεσία, δόκιμος λογοτέχνης και εκλεκτός μου φίλος, μακαρίτης εδώ και πολλά χρόνια Αχιλλέας Παπαϊωάννου (1926-1989), γνωστός στους Φλωρινιώτες και με το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο “Χίλης Δροσαίος”. Ο Αχιλλέας, στην νεανική του ηλικία είχε γνωρίσει από κοντά τον Τζιάτζιο και αναφέρονταν πάντα με συγκίνηση και θαυμασμό στον εξαίρετο αυτό άνθρωπο, επιστήμονα και λογοτέχνη. Δυστυχώς ο Τζιάτζιος πέθανε νεότατος, λίγα χρόνια μετά την κατοχή. Για τον θάνατό του, η ιστορική εφημερίδα της Φλώρινας “ΕθΝΟΣ” της 15-5-1948, της οποίας ο Τζιάτζιος υπήρξε επίλεκτος συνεργάτης, του αφιέρωσε πρωτοσέλιδη νεκρολογία. Ήταν θείος του γνωστού καλού παιδιάτρου της πόλης μας, μακαρίτη τώρα, Σταύρου Στυλιάδη, καθώς και εξάδελφος του συμπολίτη μας, συνταξιούχου σιδηροδρομικού, κ. Γεωργίου Τζιάτζιου.
Γράφει λοιπόν για την εκατονταετηρίδα, με την γλώσσα και την ορθογραφία της εποχής, μεταξύ πολλών άλλων και τα εξής: “Η Φλώρινα συμμετέχουσα εις τον εορτασμόν της Εθνικής Παλιγγενεσίας, στρέφει με ευγνωμοσύνην την ψυχήν αυτής προς τα τέκνα τα αγωνισθέντα δια την ελευθερίαν της Πατρίδος. Είναι υπερήφανος διότι προσέφερε ολοκαυτώματα θυσιών εις τον βωμόν της ανεξαρτησίας μας από του 1821, μέχρι των τελευταίων απελευθερωτικών πολέμων. Εις τον αγώνα του 1821 έλαβε μέρος και η περιφέρεια Φλωρίνης δια πολλών τέκνων της. Η ιστορική έρευνα θα αποδείξει και θα εξάρη δεόντως την συμβολήν των κατά το 1821. Η μελέτη των ιδιωτικών ιστορικών αρχείων, ως και τα εκδιδόμενα απομνημονεύματα του Κασομούλη, ασφαλώς μέλλουσι να φέρωσιν αρκετόν φως εις την ιστορικήν εκείνην περίοδον”. Και συνεχίζει ο Τζιάτζιος: “Αι προετοιμασίαι δια τον εορτασμόν της εκατονταετηρίδος, είχον αρχίσει προ εβδομάδος. Η Κυριακή εξημέρωσε με ένα αιθριώτατον ουρανόν. Η χαρά του κόσμου υπήρξε μεγάλη και ενωρίς αμέσως μετά το εωθινόν, εξεχύθη εις τας οδούς. Η πόλις έπλεε κυριολεκτικώς εις το κυανόλευκον. Πελώριοι σημαίαι είχον αναρτηθή εις όλα τα καταστήματα της οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου και των λοιπών κεντρικών οδών. Το εωθινόν ανεκρούσθη υπό των περιελθουσών την πόλιν Μουσικών του Συλλόγου Φλωρίνης “Ο ΟΡΦΕΥΣ”, του Εθνικού Οικοτροφείου και της ΙΧ Μεραρχίας και εχαιρετίσθη δια των κεκανονισμένων κανονιοβολισμών. Την 8 π.μ. οι κώδωνες των εκκλησιών έκρουον χαρμοσύνως επί ημίσειαν ώραν. Ήδη αι περί τον Μητροπολιτικόν ναόν οδοί είχον καταληφθεί από κόσμον, ο οποίος είχε προσέλθει εκ των πλέον απομεμακρυσμένων χωρίων της επαρχίας, ίνα συμμετάσχη εις τον εορτασμόν. Μετά την άφιξιν των επισήμων εις τον Μητροπολιτικόν ναόν του Αγίου Παντελεήμονος, ήρχισεν η δοξολογία. Παρέστησαν κατ’αυτήν ο υπουργός Γενικός Διοικητής κ. Στυλιανός Γονατάς, ο Γεν. Γραμματεύς κ. Παύλος Καλλιγάς, ο κ. Κοντός, καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης”.
Στην συνέχεια ο Τζιάτζιος αναφέρει ονομαστικά όλους τους επισήμους και γράφει: “Χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Φλωρίνης κ. Χρυσοστόμου, εψάλη κατανυκτικώτατα η δοξολογία, μετά το πέρας της οποίας εξεφώνησεν εμπνευσμένον λόγον, δι”ου εξήρε την συμβολήν του Ελληνισμού και Χριστιανισμού εις την πρόοδον και τον πολιτισμόν κατά την μακραίωνα σταδιοδρομίαν της ανθρωπότητος. Μετά τον λόγον του Μητροπολίτου, ο Δήμαρχος κ. Τέγος Σαπουντζής εζητωκραύγασεν υπέρ του “Εθνους”. Πιο κάτω αναφέρει: “Η πλατεία Ομονοίας ήτο κατάμεστος κόσμου την τρίτην απογευματινήν. Μετά την δέησιν, τελεσθείσαν υπό του Σεβασμιωτάτου υπέρ των πεσόντων, ανέρχεται εις το βάθρον του κενοταφίου ο βουλευτής κ. Γ. Μόδης. Βαθυτάτη σιγή επικρατεί. Με την ζωντανήν και την παλλομένην από συγκίνησιν φωνήν του, ο κ. Μόδης συνεκίνησε το πλήθος. Η σιγή ενός λεπτού προς τιμήν των πεσόντων ηρώων νεκρών, προκαλεί ρίγη συγκινήσεως. Ένα μυριόστομον Ζήτω εκάλυψε το πέρας του λόγου του”.
Και τελειώνει ο Τζιάτζιος το κείμενό του ως εξής: “Τας εορτάς ήλθε να λαμπρύνει δια της παρουσίας του, ο καταλαβών την Φλώριναν το 1912, απόστρατος στρατηγός κ. Άρτης. Ούτος την εποχήν εκείνην ήτο επίλαρχος και είναι ο πρωτοεισελθών εις την πόλιν μετά του εφίππου αποσπάσματος. Ο κ. ‘Αρτης συγκινείται πολύ διηγούμενος την κατάληψιν της πόλεως -προηγηθείς των Σέρβων κατά ημίσειαν ώραν – και την παράδοσιν ταύτης υπό του Μητροπολίτου Πολυκάρπου, νυν Βεροίας και του Μουφτή, ως και την καταδίωξιν των Τούρκων, εκ των οποίων ηχμαλώτισεν περί τους 800 μετά του ολιγαρίθμου εφίππου αποσπάσματός του”. Αυτά και πολλά άλλα έγραφε πριν από 80 χρόνια, ο νεαρότατος τότε εκλεκτός καθηγητής και λογοτέχνης Ευάγγελος Τζιάτζιος.
Και οι τοπικές εφημερίδες όμως της εποχής, κάλυψαν με μεγάλα άρθρα τους την εκατονταετηρίδα στην Φλώρινα. Η εφημερίδα “ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ” της 16-11-1930, που εξέδιδε κατά διαστήματα από το 1919 έως το 1947 ο Μακεδονομάχος και συνταξιούχος Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων Κωνσταντίνος Ιωαννίδης (1868-1965), δημοσίευσε ωραιότατο επίσης πρωτοσέλιδο άρθρο με τον τίτλο “ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡΙΔΟΣ ΕΝ ΦΛΩΡΙΝΗ”. Το κείμενο γράφηκε από κάποιον με τα αρχικά Α. Κ. και έτσι δεν θα μάθουμε δυστυχώς ποτέ το όνομά του.
Επίσης η τοπική εφημερίδα “ΕΛΕΓΧΟΣ”, που εκδιδόταν στην Φλώρινα από το 1921 ως τις 31-12-1930 από τον κρητικής καταγωγής Δικηγόρο Γεώργιο Τζώρτζη (1885-1956), ο οποίος είχε διατελέσει Γερουσιαστής και αργότερα Βουλευτής Φλωρίνης κατά τα έτη 1929-1935 και 1946-1950, αντίστοιχα, στις 8- 11-1930 δημοσίευσε ενδιαφέρον πρωτοσέλιδο και αυτή άρθρο, με τον τίτλο “Η ΕΚΑΤΟ-ΝΤΑΕΤΗΡΙΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ”, προαναγγέλοντας τις εορταστικές εκδηλώσεις.
Τέλος η εφημερίδα “Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ”, που εκδιδόταν και αυτή στην Φλώρινα από το 1929 μέχρι τον Αύγουστο του 1938, από τον παλιό μαχητικό δημοσιογράφο και γνωστό βιβλιοπώλη της πόλης μας με καταγωγή από το Μοναστήρι, Δημήτριο Τσώγκο (1886-1961), δημοσιεύει στις 15-11-1930, θαυμάσιο πρωτοσέλιδο άρθρο με τον τίτλο “Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡΙΔΟΣ”.
Αυτά συνέβησαν στην Φλώρινα του 1930. Ας ευχηθούμε ο θεός να μας χαρίζει υγεία, για να γιορτάσουμε όλοι μας μετά από 20 χρόνια, το έτος 2030, τα 200 χρόνια από την Εθνική μας ανεξαρτησία.-
