Το παλαιό κοιμητήριο του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Φλωρίνης (1835-1984)
Γράφει ο Θανάσης Βογιατζής |
Ο ιστορικός Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Φλωρίνης κτίσθηκε το έτος 1835, στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας, από ευσεβείς Χριστιανούς της Ελληνικής Κοινότητας Φλωρίνης. Από το έτος εκείνο και μέχρι την 31-12-1984 λειτούργησε και το παλιό κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου, δηλαδή για 150 ολόκληρα χρόνια.
Όπως γράφει στις πολύτιμες για την Φλώρινα αναμνήσεις του ο αείμνηστος Αρχιμανδρίτης Γερμανός Χρηστίδης (1883-1968), γνωστός στους παλιούς Φλωρινιώτες ως Παπαχρηστίδης, τον οποίο θυμόμαστε πάντα με συγκίνηση, οι οποίες δημοσιεύθηκαν στο ομώνυμο περιοδικό του ιστορικού Συλλόγου της Φλώρινας «Ο Αριστοτέλης» (τεύχος 35-36/1962, σελ. 67), μέχρι το έτος 1911 οι νεκροί ενταφιάζονταν έξω από τα σημερινά όρια του νεκροταφείου του Αγίου Γεωργίου δίπλα και βόρεια από αυτό, επάνω από το λατομείο του Αγίου Γεωργίου. Από το έτος εκείνο (1911), οπότε περιφράχθηκε το νεκροταφείο, ενταφιάζονται σε αυτό.
Στο νεκροταφείο αυτό του Αγίου Γεωργίου διασώζονται πολύτιμα στοιχεία που αναγράφονται στους τάφους που έχουν απομείνει, για σημαντικούς ανθρώπους της πόλης μας που είναι συνδεδεμένοι με την ιστορία και την κοινωνική ζωή της Φλώρινας, αλλά και απλών ανθρώπων της, που έφυγαν από την ζωή πριν από πολλές δεκαετίες. Ονόματα, επίθετα, χρονολογίες γεννήσεων και θανάτων προσώπων και οικογενειών, τόποι καταγωγής, επαγγέλματα, στοίχοι σε μνημεία και τάφους ανθρώπων που έφυγαν νέοι από την ζωή και πολλά άλλα.
Βέβαια στο δικό μας νεκροταφείο υπάρχουν λίγοι τάφοι ιστορικών προσώπων, πολιτικών, λογοτεχνών, καλλιτεχνών κ.λ.π. όπως στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών ή άλλων πόλεων που θεωρούνται ιστορικά όπως της Θεσσαλονίκης, της Κέρκυρας, της Σύρου, της Ζακύνθου, του Ναυπλίου και άλλων. Για μερικά από τα παραπάνω νεκροταφεία έχουν εκδοθεί θαυμάσια λευκώματα, με πολλά στοιχεία των σημαντικών αυτών ανθρώπων της νεωτέρας Ελλάδος που αναπαύονται σε αυτά. Δεν παύει όμως και το δικό μας να είναι σημαντικό για την ιστορία της πόλης μας.
Είναι γνωστό ότι το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών το επισκέπτονται κάθε χρόνο χιλιάδες Έλληνες και ξένοι, για να θαυμάσουν τα ανεκτίμητης αξίας ταφικά γλυπτικά μνημεία μεγάλων καλλιτεχνών που υπάρχουν σε αυτό από τον 19ο ακόμα αιώνα, με γνωστότερο το αριστούργημα «Η κοιμωμένη» (1878), του μεγάλου Τήνιου γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά (1851-1938). Το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, το οποίο έχω επισκεφθεί πριν από χρόνια, θεωρείται ως η μεγαλύτερη υπαίθρια γλυπτοθήκη της Ελλάδος (Στέλιου Λυδάκη: Μια πολύτιμη γλυπτοθήκη της Ελλάδος – Το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, εκδ. Ιδρ. Μιχελή, Αθήνα 1982).
Μια πρόχειρη καταγραφή λίγων τάφων του νεκροταφείου του Αγίου Γεωργίου έκανα παλαιότερα, αντλώντας από αυτό δυσεύρετα στοιχεία τα οποία μου χρησιμεύουν για την σύνταξη άρθρων μου για ανθρώπους και γεγονότα της παλιάς Φλώρινας, που συχνά δημοσιεύω σε εφημερίδες της πόλης μας τα τελευταία 20 χρόνια.
Δυστυχώς όμως όταν έκανα την πρόχειρη αυτή καταγραφή των τάφων, επειδή το νεκροταφείο δεν λειτουργούσε ήδη πολλά χρόνια, ο αμείλικτος χρόνος είχε αφήσει και εδώ τα αποτυπώματά του. Σπασμένοι τάφοι, σβησμένα ονόματα και χρονολογίες από την πάροδο του χρόνου και τις άγριες καιρικές συνθήκες της πόλης μας, αλλά και κλαδιά και χόρτα που είχαν σκεπάσει πολλούς τάφους, έκαναν πολύ δύσκολη την καταγραφή.
Γνωρίζοντας όμως ότι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και ο Δήμος της πόλης μας εδώ και αρκετά χρόνια καθαρίζουν τα χόρτα και περιποιούνται το παλιό αυτό νεκροταφείο, τιμώντας έτσι τους νεκρούς μας, θα πρέπει να τους ευχαριστήσουμε επειδή σε αυτό αναπαύονται όλοι οι πρόγονοί μας, που στα 150 χρόνια που λειτούργησε το νεκροταφείο ανέρχονται σε πολλές χιλιάδες, αλλά συγχρόνως και για λόγους πρόληψης πυρκαϊών.
Πριν από μερικά χρόνια συζητώντας για το θέμα αυτό με τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, αείμνηστο καλό μου φίλο, συμπολίτη μας Τάκη Μπέσσα, μου είχε εκμυστηρευθεί ότι σκεπτόταν να συγκροτήσει μια ομάδα Φλωρινιωτών για να κάνει λεπτομερή καταγραφή των τάφων του παλιού νεκροταφείου του Αγίου Γεωργίου, αλλά συγχρόνως να αναθέσει και σε μέλη κάθε oικογένειας Φλωρινιωτών να γράψουν συνοπτικά για την ιστορία της οικογένειάς τους και όλα αυτά μαζί να εκδοθούν σε βιβλίο. Δυστυχώς ο πρόωρος θάνατος του πολύπλευρου, πολυτάλαντου και αναντικατάστατου Τάκη Μπέσσα, στέρησε την Φλώρινα από το μοναδικό αυτό έργο, που θα εμπλούτιζε και την βιβλιογραφία της Φλώρινας με ένα τόσο ενδιαφέρον βιβλίο.
Σήμερα, 35 ολόκληρα χρόνια μετά την αναστολή της λειτουργίας του και την μεταφορά από αυτό πολλών τάφων στο νέο νεκροταφείο της Φλώρινας, πιστεύουμε ότι είναι πλέον αργά για να πραγματοποιηθεί ένα τέτοιο έργο.-
Θανάσης Βογιατζής
Φλώρινα 20-9-2020
