Το «Βαρόσι» της οδού Τριανδρίας της Φλώρινας το 1917
Γράφει ο Θανάσης Βογιατζής |
Στην σημερινή όμορφη γαλλική καρτ ποστάλ της Φλώρινας από το αρχείο μου, που φέρει ημερομηνία 6-9-1917, βλέπουμε την γνωστή παραποτάμια περιοχή «Βαρόσι» της οδού Τριανδρίας, όπως ήταν κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918).
Όταν λίγο μετά την απελευθέρωση της Φλώρινας από τον τουρκικό ζυγό (1912), ξεκίνησε κατά τον Μάιο του 1915 η ονοματοδοσία των οδών της πόλης μας, η παραποτάμια αυτή οδός ονομάσθηκε Λεωφόρος Βασιλέως Κωνσταντίνου. Λίγο αργότερα όμως, το 1916-17, το τότε Δημοτικό Συμβούλιο Φλωρίνης μετονόμασε το τμήμα αυτό της Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου σε οδό Τριανδρίας, προς τιμήν της γνωστής Τριανδρίας της εποχής: Ελευθέριος Βενιζέλος (1864-1936), Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης (1855-1935) και Στρατηγός Παναγής Δαγκλής (1853-1924), που είχε πραγματοποιήσει τον Σεπτέμβριο του 1916 το Κίνημα της Εθνικής Αμύνης στην Θεσσαλονίκη, κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά το 1920 και την πτώση της κυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου, επόμενο Δημοτικό Συμβούλιο μετονόμασε και πάλι το τμήμα αυτό σε Λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου και λίγο αργότερα, περί τα μέσα της δεκαετίας του 1920, άλλο Δημοτικό Συμβούλιο σε Λεωφόρο Ελευθερίας. Πριν από μερικά χρόνια, με απόφαση επίσης του Δημοτικού Συμβουλίου, το τμήμα αυτό μετονομάσθηκε σε Μητροπολίτου Αυγουστίνου Καντιώτη.
Δεξιά το νεόκτιστο τότε κτίριο του παλιού Γυμνασίου, το οποίο κατασκευάσθηκε κατά τα έτη 1905-1908 και μετά την απελευθέρωση της πόλης μας λειτούργησε ως Γυμνάσιο Αρρένων (Σεπτέμβριος 1914).
Κατά την διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου, όταν τα γαλλικά στρατεύματα είχαν στρατοπεδεύσει στην πόλη μας (1916-1918), στο κτίριο του Γυμνασίου είχε εγκατασταθεί η Γαλλική Στρατιωτική Διοίκηση. Στην αριστερή γωνία του κτιρίου βλέπουμε την γαλλική σκοπιά, με τον Γάλλο στρατιώτη έξω από αυτήν και με το όπλο παρά πόδα.
Το παιδάκι που είναι σκυφτό δεξιά στην φωτογραφία, κάθεται πάνω στον τοίχο της αριστερής πλευράς του ποταμού, μπροστά από την οικία Χατζηλάμπρου και όχι μέσα σε αυτό, όπως ίσως να φαίνεται με την πρώτη ματιά.
Στο μέσον τα παλιά σπίτια που κατεδαφίσθηκαν επίσης με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου το 1918, τα οποία βρίσκονταν όπου είναι σήμερα η αυλή του Γ΄ Γυμνασίου και δεξιά μπροστά από το Γυμνάσιο η οικία της Χρυσάνθης Νάστη που κατεδαφίσθηκε και αυτή στα μέσα της δεκαετίας του 1990.
Αριστερά από τα παλιά αυτά σπίτια η πολυσύχναστη τότε πλατεία Ερμού, μετέπειτα Ρούσβελτ και σημερινή Επτά Ηρώων, όπου και το σημερινό κτίριο του ιστορικού Συλλόγου της πόλης μας «Ο Αριστοτέλης».
Στο βάθος αριστερά διακρίνεται καθαρά η πρώτη τριώροφη οικοδομή της πόλης μας, σήμα κατατεθέν για την παλιά Φλώρινα. Είναι η οικία της οικογένειας Πέιου, η οποία κτίσθηκε περί το 1850 και η οποία μισογκρεμισμένη υπάρχει μέχρι σήμερα. Όπως μου έχουν πει οι ιδιοκτήτες της, παλιοί καλοί μου φίλοι και γείτονες, αδελφοί Αντώνης και Λάζαρος Πέιου, ο τρίτος όροφός της δεν κατοικήθηκε ποτέ πριν από την απελευθέρωση της πόλης μας, επειδή δεν το επέτρεπαν οι τουρκικές αρχές για να μην βλέπουν οι ιδιοκτήτες της από τον τρίτο όροφό της, τις τουρκάλες στις αυλές των διπλανών σπιτιών.
Δεξιά από την οικία Πέιου οι οικίες των οικογενειών Τραϊανίδη και Ιωαννίδη, που στο ισόγειο και των τριών κατοικιών λειτουργούσαν καταστήματα στον χώρο αυτό της παλιάς Δημοτικής αγοράς, η οποία λειτούργησε στην περιοχή αυτή της πλατείας Ερμού από την εποχή της τουρκοκρατίας μέχρι το έτος 1924, οπότε και μεταφέρθηκε στην σημερινή της θέση .
Το χαμηλό οίκημα που βλέπουμε αριστερά από την οικία Πέιου, δίπλα στο ποτάμι, στέγαζε το περίφημο ζαχαροπλαστείο της εποχής «Ολύμπια» του Δημητρίου Γιάτα («Σπουδαίου»), το οποίο λειτούργησε εκεί λίγο μετά την απελευθέρωση της πόλης μας, ίσως από το 1914, μέχρι και το 1924. Τότε μεταφέρθηκε από την Πλατεία Ερμού λίγο πιο κάτω, στην παραποτάμια Λεωφόρο Ελευθερίας, όπου και παρέμεινε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1930.-
Θανάσης Βογιατζής
Φλώρινα 1-9-2018
